V. Edward

Edward 4 Kasım 1`470'te Londra'da Westminster Abbey katedralinde doğdu. Babası York Hanedanı'ndan kral olan IV. Edward bu sırada 3 Ekim 1470'te Lancasterliler tarafından kısa bir dönem için tahttan indirilmiş ve Burgundi'ye kaçmış idi. Annesi olan Elisabeth Woodville gebe olarak ve kız kardeşleri ile birlikte Westminster Abbey'ye sığınmıştı ve bu katedralde güvenli olarak yaşamaktaydılar.

Babası IV. Edward Kıta Avrupası'ndan dönüp 11 Nisan 1471 tekrar krallığı eline aldı.[1] Tekrar kral olan IV. Edward Haziran 1471'de küçük yaşta oğlunu veliaht ilan etti ve ona "Galler Prensi" unvanı verildi.

Galler Prensi iken Edward. Bir teyzinatli yazma kitap resminden

IV. Edward Galler'deki iktidar gücünü pekiştirmek için ileride kral olacak Galler Prensi unvanlı oğlunu Galler'e göndermeye karar verdi. Küçük Edward ve annesi Elisabeth Woodville annesinin ailesine ait olan Galler-İngiltere sınırında bulunan ve annesinin kardeşi "2. Rivers Kontu" Anthony Woodville'in malikanesine gönderildiler. Burada Edward'ın eğitimine önem verildi. Dayısı "2. Rivers Kontu" çok iyi eğitimli bir kişi olarak bilinmekte idi ve genç Edward'a gayet sıkı disiplinli ve ileride krallık yetkilerini üzerine aldığı zaman gayet iyi bir hükümdar/yönetici olmasını sağlamak için gereken bilgileri sağlayan bir eğitim vermeye koyuldu. Bu malikane arazilerinin ortasında bir idare merkezi olarak bulunan Ludlow Kalesi'nde annesi ile birlikte yaşamaya başladı. Ludlow Kalesi aynı zamanda Galler ülkesinin geleneksel yönetim merkezi ve Galler Konseyi'nin toplantı yeri idi. Edward ismen bu "Galler Konseyi"'nin başkanı idi.[2] "2. Rivers Kontu" Anthony Woodville babası IV. Edward'ın en yakın danışmanı idi ve IV. Edward karısı ve oğlunun yaşadığı Ludlow Kalesi'ni sık sık ziyaret etmekte idi.

Kral IV. Edward oğulları ve kızları için Avrupa'nın önemli hükümdar ailelerinden eşler arayarak İngıltere'nin diplomatik ilişkilerini pekiştirmek peşinde idi. Bu nedenle 1480'de Brotenya Dükü II. François ile bir anlaşma yaparak Bretonya Dükü'nün 4 yaşında olan kızı ve varisi Anne ile IV. Edward'ın veliahtı olan genç Edward ile yetişkinliklerinde evlenmeleri için bir nişan yapıldı. Buna göre gelecekte bu evlenmeden doğacak ilk erkek çocuk İngiltere veliahtı Galler Prensi olacak ve ikinci erkek çocuğa Brotenya Dükü unvanı ve arazileri verilecekti. Fakat bu derin planlar IV. Edward'ın beklenmedik ölümüyle hemen suya düştü.

Babası kral IV. Edward hiç beklenmedik bir zamanda 9 Nisan 1483'te 41 yaşında öldü. Bu haber 14 Nisan 1483 Pazartesi günü Ludlow'a ulaştı. IV. Edward'ın büyük oğlu olan ve yine Edward ismini taşıyan veliahtı 13 yaşında idi. Daha yetişkin olmadığı için tahta geçince hukuken devletin mutlaka bir taht naibi tarafından yönetilmesi gerekmekte idi. IV. Edward (günümüzde elimizde bulunmayan) bir vasiyetname bırakmıştı ve buna göre kardeşi (yeni küçük Edward'ın amcası olan) Richard, Gloucester Dükü'nün tüm devlet yönetim yetkilerine haiz "Savunucu Lord" unvanı ile taht naibi olmasını öngörmüştü. Fakat bunun nasıl yapılacağı tartışma konusu oldu.

Daha önce İngiltere Kralı olan çocuk yaştaki veliahtlar için tüm yetkilere haiz böyle bir "Savunucu Lord" tayin edilmemişti. II. Richard babası ölüp 10 yaşında tahta geçtiği zaman hiç "Savunucu Lord" tayin edilmemiş ve İngiltere sınırlı yetkilere haiz bir taht naibi ile yönetilmişti. Babası ölünce 9 aylık bir bebekken kral olan VI. Henry için 7 yaşına kadar tam yetkili bir "savunucu lord" tayin edilmiş ve 7 yaşına girdiği zaman bir dinsel taç giyme töreni yapılıp yetişkinliğine kadar İngiltere sınırlı yetkilere haiz bir taht naibi ile yönetilmişti. IV. Edward vasiyetnamesini yaptığı zaman York hanedanı daha hala Lancasterliler tehdidi altında bulunduğu için, oğlu yetişkin olmadan kral olursa, oğlunun amcası olan Richard, Gloucester Dükü tam yetkili "Savunucu Lord" olursa bu gayet yakın akrabası tarafından iyi korunacağını düşünmüştü. Kardeşi Richard'a olan büyük inanç ve güvencesini bu vasiyetnamede açığa koymuştu. Fakat Richard bu güvenceye layık bir kişi olmadığını daha ilk günlerindeki aldığı kararlarla gösterdi.

Yeni kralın dayısı Rivers Kontu Anthony Woodville V. Edward'ın gerçek devlet idaresini eline almasa bile hemen bir dinsel törenle taç giymesini istemekteydi. Ölmüş kralın yakın danışmanı ve Saray Nazırı olan Lord Hastings ise taç giyme töreni yapılmadan bir taht naibi olarak Richard, Gloucester Dükü'nün "Savunucu Lord" unvanı ile İngiltere ülkesinin yönetimini fiilen ele almasını ve genç V. Edward'a ise yetişkinliğinde törenle taç giydirilmesini savunmakta idi. Sonunda bir orta çare bulundu. 4 Mayıs'ta genç V. Edward'a bir dinsel törenle taç giydirildi. Aynı zamanda onun yetişkinlik yaşına erişmesine kadar amcası Richard, Gloucester Dükü tam devlet yönetim yetkileri ile "İngiltere Lord Savunucusu" unvanı ile devlet başkanı görevine geçti. Fakat bu ihtilaf eski kraliçe ve yeni genç kral vasıtası ile Woodville ailesinin iktidar gücünü eline almak için bir çabası olarak görüldü. Richard, Gloucester Dükü ve taraftarları ile Woodville'ler arasında bir iktidar çatışmasına dönüştü.[3]

Amcası Richard, Gloucester Dükü kuzey İngiltere'de Middleham Şatosu'nda oturmakta idi. Ağabeyi kral IV. Edward'ın ölüm haberini 15 Nisan'da almış ve 29 Nisan'da Northampton'a yetişmişti. Orada 2. Buckingham Dükü Henry Stafford ve yeğeni olan genç yeni kral ile birlikte Ludlow'dan Londra'ya gitmekte olan Rivers Kontu ile buluştu. Ertesi sabah Rivers Kontu ve yeni genç krala maiyet edenler, Buckhingham Dükü'nün emri ile tutuklandılar. Genç Kral V. Edward yanında sadece Richard, Gloucester Dükü Richard ve Buckingham Dükü ve onların sağladığı maliyetle birlikte Londra'ya geldi. Amcası Richard, Gloucester Dükü 8 veya 10 Mayıs'ta resmen "İngiltere Lord Savunucusu" olarak ilan edildi ve devlet idaresini fiilen kendi eline aldı.

Londra'da 9 Mayıs 1483'te genç Kral V. Edward için Richard, Gloucester Dükü'nün isteğine uyularak o zaman hem bir devlet sarayı hem de tutuklanan asilleri için bir hapishane görevini gören Londra Kulesi'nde ikamet etmesi sağlandı.

V. Edward'in dini törensel taç giyme yeri geleneksel olarak Westminster Abbey'de olması gerekirken, Richard'ın emri ile bu törenin Londra Kulesi'nde 24 Temmuz'da yapılacağı ilan edildi. Genç kralın annesi Elisabeth Woodville kendisinin, kızlarının ve diğer oğlu York Dükü Richard Shrewsburyli'nin hayat güvenliğinden şüpheli olduğu için Westmister Abbey'ye sığındı. Richard, yeni devlet yöneticisi olarak Buckhingham Dükü'ne verdiği hizmetten dolayı Galler'de birçok malikane arazisi bağışladı.

13 Haziran'da toplanan bir Naipler Konseyi toplantısı sırasında konsey üyeleri olan Lord Hastings, 1. Derby Markizi Thomas Stanley; York Başpiskoposu Thomas Rotherham ve Ely Piskoposu John Morton "İngiltere Lord Savunucusu" olarak Richard'ın verdiği emirler üzerine vatan hainliği suçu itham edilerek tutuklandılar. Lord Hastings (genç krala kayıtsız şartsız sadık olduğu düşünülerek olacak) ertesi gün hemen idam edildi. Diğer üçü uzunca bir müddet hapiste kaldıktan sonra affedilip salıverildiler. Richard askerleri ile Westmister Abbey'yi sarmaya aldı. Oraya sığınmış bulunan eski kraliçe Elizabeth Woodville Canterbury Başpiskoposu Thomas Bourchiere'in aracılığı ile diğer küçük oğlu olan ve Richard'ın yeğeni olan York Dükü Richard Shrewsburyli'yi amcasına teslim etmek zorunda kaldı. 16 Haziran'da kendinden küçük öz erkek kardeşi olan York Dükü Richard Shrewburyli de Londra Kulesi'ne getirilip kardeşi genç kral V. Edward ile birlikte burada misafir edildi ve bu genç çocuk da Londra Kulesi'nde yaşamakta olan ağabeyi V. Edward ile birlikte yaşamaya başladı. Genç V. Edward'ın törensel taç giyme töreni tekrar geciktirildi. Amcasi taht naibi Richard Londra'daki askeri garnizonları kendi emrinde bulunan birliklerle takviye etmeye başladı ve böylece amcasının tahtı kendi eline geçirme gayretleri hiç şüphesiz ortaya çıktı.

22 Haziran'da Richard'ı tutan önemli kilise papazı olan Ralph Shea bir vaaz vererek V. Edward'ın meşru kral olmadığını ilan etti. Bu vaaza göre IV. Edward Elisabeth Woodville'le evlendiği zaman Lady Eleanor Butler ile bir nikâh anlaşması imzalamıştı ve bu nedenle kilise kurallarına göre onunla resmen evli idi. Yine kilise kurallarına göre birden fazla evlilik yasak olduğu IV. Edward'in Elizabeth Woodville ile evliği gayrimeşru idi ve bu evlilikten olan çocuklar (özellikle genç V. Edward) gayrimeşru idi. Bu nedenle V. Edward'ın krallığı gayrimeşru idi.

25 Temmuz'da İngiltere Parlamentosu'nun Lordlar Kamarası ve Avam Kamarası mensupları birlikte toplanıp bu toplantıda Richard, Gloucester Dükü'nün meşru kral olduğu kararına vardılar ve bunu ilan ettiler. Böylece 25 Haziran 1483'te amcası III. Richard adı ile meşru İngiltere Kralı ve İrlanda Lordu olduğu açıkça ilan edildi. V. Edward'ın saltanatının bu tarihte sona erdiği kabul edilmektedir.

"Kulede İki Prens". V. Edward ve küçük kardeşi York Dükü Richard Shrewsburyli Ressam:John Everret Millais (1878)

V. Edward ve küçük kardeşi York Dükü Richard Shrewsburyli Ressam:JPaul Delaroche (1831)

Amcası kendinin meşru İngiltere Kralı olduğu iddiasını desteklemek için için verdiği nedenler günümüzde biraz acayip gelmekle beraber o günler için gayet olağandı. Richard'ın iddialarına göre ağabeyi kral IV. Edward'ın Elizabeth Woodville'le evliliği gayrimeşru idi. Elizabeth bu evliliği büyücülük kullanarak ortaya çıkartmıştı. Ağabeyi kral zaten bir gayrimeşru çocuktu. Ağabeyi kral olarak çifte evlilik yapmıştı ve Elizabeth Woodville ile yaptığı ikinci evlilikti ve bu gayrimeşru idi. Babasının gayrimeşru evliliği dolayısıyla genç V. Edward babasının meşru oğlu değildi. Bu nedenle İngiltere Krallığı'na meşru hakkı bulunmamakta idi. Parlamento da Richard'ın yeğeni Edward'ın elinden devlet iktidarını gasp etmesini aklamak için yeğenin V. Edward'ın gerçek gayri meşru olduğu iddiasını ilan edilmesini teyit eden ve bu nedenle Richard'ın meşru olarak İngiltere tahtına geldiğini kabul eden "Titülüs Regius" adlı bir kanunu da kabul etti.

Richard'ın Londra Kulesi'nde tutuklattığı iki genç yeğeni Kral V. Edward ve küçük kardeşi Richard Shrewsburyli'nin akıbetlerinin ne olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Büyük olasılıkla yeni kral olan III. Richard genç yeğenlerini 1483 yazında verdiği bir emirle öldürtmüştü.

Bundan sonra İngiltere'nin her tarafında "Kulede İki Prens" akıbeti önce söylentiler ve sonra da efsaneler olarak yayıldı ve III. Richard daha hayatta iken bu onun krallık yönetimini her bakımdan negatif olarak etkiledi.

1674'te Londra Kulesi'nde yapılan tadilat sırasında inşaat işçileri içinde iki küçük insan iskeleti bulunan bir küçük sandık buldular. Bu sandık işçilerce önce bir kenara atıldı. Fakat biraz zaman geçtikten sonra birkaç danışman bu iskeletlerin iki küçük prense ait olabileceğinin farkına varmıştır. Bu sandık tekrar bulunmuş ve o zaman İngiltere Kralı olan II. Charles'in isteği üzerine iki iskelet Westminster Abbey'e gömülmüştür. 1933'te bu iskeletler yine katedralde bulundukları mezardan çıkartılmış ve adli tıp doktorları tarafından analiz edilmişlerdir. Bu kemikleri inceleyen uzmanlar katı bir sonuca varamamışlardır. Bu iskeletlerden birinin diğerinden daha büyük olduğu görülmüştür. Bu iskelet kemiklerinin çoğunun, özellikle küçük iskeletin çene kemiği ve dişlerinin ve büyük iskeletin dişlerinin kaybolmuş olduğu ispatlanmıştır. Uzmanlar bu iskeletlerin erkek mi kız mı oldukları ve kaç yaşında hayatlarını kaybettikleri üzerinde de anlaşamamışlardır. Bu pek kesin sonuç vermeyen analizlerden sonra iskeletler yeniden katedraldeki eski yerine gömülmüşlerdi.

Bir bilimsel ispat bulunmamasına rağmen tarihçilerinin çoğunluğu bu iskeletlerin "Kulede İki Prens"'e ait olduğuna inanmaktadırlar.

• Fransızca Wikipedia "Edward V d'Angleterre" maddesi (Fransızca)
• İngilizce Wikipedia "Edward V of England" maddesi (İngilizce)

Wikimedia Commons'ta Edward V of England ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Britanya Krallığı resmî websitesinde "Edward V (Apr-Jun 1483)" maddesi (İngilizce)
• "BBC History" websitesinde "Edward V (c.1470 - 1483)" maddesi (İngilizce)