Tortum Gölü

Tortum Gölü, Erzurum ilinin Uzundere ilçesi sınırlarında Tortum Çayı üzerinde 18. yüzyılda oluşmuş, Heyelan set gölüdür. Kemerlidağ yamacından kopan kalker blokları çayın önünü kapatmış, yaklaşık 50 m yüksekten düşen sular Tortum Şelalesini oluşturmuştur<[1]. Heyelan settinin arkasında 8 km² büyüklüğünde, 100 m ile 1000 m arasında genişliği sahip göl oluşur. Gölün denizden yüksekliği 1000 m, derinliği yaklaşık 100 m'dir.[2] Gölün hacmi 57.6 hm³'dür.

Gölün güney kısmında Türkiye'de görülen dört tür akbabanın da bulunduğu bir kuş cenneti oluşmuştur. Gölde kafes yöntemi ile kültür balıkçılığı yapılır. Göl çevre insanları tarafından mesire yeri olarak kullanılır[2].

1960 yılında kurulan 26 MW gücündeki Tortum Barajı ile göl sularından elektrik üretilmektedir. 1971-72 yıllarında heyelan kütlesinin üzerine yapılan 1,5 m yüksek, 35 m uzunluğunda bentle göl baraja çevrilmiştir. Gölden hem baraja hem de şelaleye su bırakılmaktadır[1].

Tortum çayı heyelanla birlikte yön değiştirmiştir. Heyelan seddini aşan sular Çağlayan dağından gelen Tev deresiyle birleşir. Yeni açtığı 600 m uzunluğundaki dar boğaz vadiyi geçtikten sonra eski yatağına kavuşur. Göl derinliği farklı iki çanaktan oluşur. Üst kısımdaki çanağın derinliği 75 m, alt taraftaki çanak 95 m derinliğindedir. Bu iki alanı birbirinden 39 m derinliğinde su altı eşiği ayırır. Çay tarafından göle her yıl 2,5 milyon m³ sedimantasyon malzemesi taşınarak, göl dipten doldurulmaktadır. 1947-2010 yılları arasında çayın taşıdığı malzemelerle oluşan delta göl içine doğru 941 m ilerlemiştir[1].