Surname-i Hümayun

Surname-i Hümayun (III. Murad Surnamesi) , 1582’de Padişah III. Murad’ın oğlu Şehzade Mehmet’in sünnet düğünü nedeniyle düzenlenmiş 52 gün süren şenlikleri anlatan Türkçe eserdir.

Camcıların geçişi

Mimarların geçişi

Gazilerin geçişi

Bir minyatürden detay

Şenlikleri 250 çift sayfa minyatür ile resimsel bir öyküye dönüştüren eser[1], 14 Mart 1588 tarihinde tamamlanarak hünkâra sunulmuştur.[2] Tek nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Nr. 1344'te kayıtlıdır. Metni, “İntizamî” mahlaslı yazar tarafından kaleme alınan surname, Nakkaş Osman ve ekibi tarafından resimlenmiştir. Metnin orijinalinin Şahnameci Seyyid Lokman’a mı yoksa İntizami mahlasını kullanan Rumelili bir başka müellife mi ait olduğu kesinlik kazanmamıştır.[2]

Eserin önemi, Nakkaş Osman’ın elinden çıkan minyatürlerden gelir. Surname, tam sayfa büyüklüğünde 250 çift minyatürü içerir. Günümüzde 432 yaprak ve 427 minyatür ile ulaşmıştır. Dönemin günlük hayatından kesitler sunması ve meslek gruplarını vermesi açısından birer tarihi belge niteliğine sahip bu minyatürler ayrıca başarılı birer sanat eseri olarak değerlendirilir.[3]

Eser boyunca tek bir kompozisyon tekrar eder ve Şenlik bütün minyatürlerde aynı noktadan, aynı dekor ile betimlenir: Şenliklerin gerçekleştiği At Meydanı’nda hareket misafir locası ve halktan seyircilerin bulunduğu sağ taraftan başlar; saray ve padişah locasının bulunduğu sol tarafta devam eder.[4] Halkın ve misafir locasının önünden geçen göstericiler padişaha doğru ilerler; dualarını ettikten ve hediyelerini sunduktan sonra hünerlerini sunarlar. Şenlik bu şekilde baştan sonra padişahın gözü ile anlatılır. Yazılı metinde dile getirilmiş heyecan, merak, korku, keyif, neşe ve benzeri durumlar minyatürlerdeki insan figürlerinde yer almaz.[4]