Samsun Atatürk Anadolu Lisesi

19. yüzyılın son çeyreğinde tüm alanlarda olduğu gibi eğitim-öğretim alanında da çağın gerektirdiği yenilikçi yapılanmaları gerçekleştirme çabalarını sürdüren Osmanlı Devleti Maarif Nezareti, Rüştiye (ortaokul) ve İdadilerin (lise) yükseköğretime öğrenci hazırlamada yetersiz kaldıklarını görerek, Fransa Devleti Eğitim Bakanlığı nezdinde girişimlerde bulunarak, mevcut ortaöğretim kurumlarının üstünde eğitim öğretim hizmeti vererek yükseköğretime öğrenci hazırlayan farklı statüde bir eğitim kurumu oluşturma çalışmalarını başlatmışlardır. Yapılan araştırma ve incelemeler sonunda "Sultani" adı altında, mevcut kurumlardan farklı statü ve yapıda eğitim kurumlarının oluşturulmasını planlı olarak uygulamaya koymuş, bu çalışmaların ilk örneği olarak da Fransız eğitimci M. Savier'in yönetiminde 'Galatasaray Sultanisi' kurulmuştur. Bu çalışmadan arzu edilen verimi elde eden Maarif Nezareti, 1908'den sonra Sultani'lerin her ilde bir tane olmak üzere yaygınlaştırılması çalışmasını başlatmıştır.Okul da bu çalışmalar çerçevesinde Samsun'da kurulan ilk ve tek Sultani olarak eğitim öğretim hizmetlerine ilklerden biri olma özelliğini taşımakta, tarihinden aldığı üst düzeyde eğitim öğretim verme misyonunu modern çağın gereklerine uygun iyileştirme ve yenileştirmelerle başarıyla sürdürmektedir. Yukarıda sözünü ettiğimiz gerekçelerle kuruluşu gerçekleşen okul inşasına 1908'de başlanmış olup 1912 yılında Samsun'un merkezinde bugün Gazi I. Eğitim Bölgesinde okullar yerleşkesi olarak bilinen alanda inşaatı tamamlanarak 'Samsun Sultanisi' olarak eğitim öğretim hizmeti vermeye başlamıştır.

1912-1913 yılında Ticaret İdadisi bu binada eğitim-öğretimine başlamış 1913-1914 yılında da eğitim öğretimini sürdürmüştür.

1914 yılında I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla, savaş yıllarında bir müddet Askeri Hastane olarak hizmet vermiş,14 Mart 1919 tarihinde İngiliz askerleri tarafından işgal edilerek İngiliz İşgal Kuvvetleri Karargahı olarak kullanılmaya başlanmıştır.

1923 tarihinden itibaren bina savaş nedeniyle yetim kalan şehit çocuklarının barındırıldığı bir Yetimler Yurdu (Dar'ül Eytam) olarak hizmetini sürdürmüştür. Türkiye Devletinin kurulmasından sonra da bu hizmetini, eğitim öğretim çalışmalarıyla birlikte yürüten okul 24 Eylül 1924 tarihinde Atatürk tarafından ziyaret edilmiş olup çalışmaları yerinde izlenmiştir.

1927 yılından itibaren T.C. MEB'in eğitimde gerçekleştirdiği yeni yapılanma sonucunda pansiyonlu Samsun Lisesi olarak eğitim öğretim hizmeti vermeye devam eden okul 26 Kasım 1930'da ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından ikinci kez ziyaret edilmiştir. Atatürk bu ziyaretleri sırasında bir tarih dersine katılarak öğrencilerle sohbet etmiş ve tarih dersi vermiştir. Atatürk, bu ziyaretlerinde okul öğretmenlerinin yanında Samsun'da görev yapan diğer öğretmenlerin de katıldığı bir sohbet toplantısı düzenlemiş, bugün herkesçe bilinen "Öğretmenler! Cumhuriyeti biz kurduk, O'nu yükseltecek ve yaşatacak olan sizlersiniz. Cumhuriyet sizden fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür yüksek seciyeli nesiller ister. Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir..." özdeyişini bu toplantıda dile getirmiştir.

Okul 1944 yılında da 2.Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından ziyaret edilmiştir.1952 yılından itibaren 19 Mayıs Lisesi olarak isim değiştiren okul 1967'ye kadar çalışmalarını sürdürmüştür. 1967 yılında öğrenci sayısının fiziki kapasiteyi aşmış olmasından dolayı okulun lise kısmı aynı bölgede inşa edilen binasına taşınarak bağımsız bir lise haline gelmiştir. (19 Mayıs Lisesi)

Bu tarihten itibaren bağımsız ortaokul statüsüne kavuşan okul "Atatürk Ortaokulu" adını almıştır. 1992 yılında MLO statüsü kazanan okul başarılı çalışmaları ve gösterdiği yüksek performanstan dolayı 1993 yılında Yabancı Dil Ağırlıklı eğitim veren Lise statüsüne yükselmiş, 1998 yılından sonra da Anadolu lisesi durumuna getirilerek Samsun Atatürk Anadolu Lisesi adını almıştır.