Procter & Gamble

1837 yılı yeni bir iş kurmak için hiç uygun bir zaman değildi. ABD'nin Cincinnati kenti yoğun bir iş merkezi olsa da, ülke finansal bir panik ortamının pençesindeydi ve yüzlerce banka kapanmıştı. Çok yaygın bir dedikoduya göre Birleşik Devletler iflasın eşiğindeydi.

1837 yılında, William Procterin da, James Gamble'ın da niyetleri Cincinnati'ye yerleşmek değildi. Şehir daha 19. yüzyılın başlarında yoğun bir iş merkezi kimliğine bürünmüş olsa da, İngiltere'den göç eden William ve İrlanda'dan gelen James'in niyeti daha batıya gitmekti. Ama bu niyetlerine karşın iki adam da Batı'nın Başkenti'ne gelince, yolculuklarına son verdiler.

William Procter hemen mum üreticiliğine başladı. James Gamble ise kendisini sabun üretimi alanında yetiştirdi. Bu ikili, Olivia ve Elizabeth Norris adlı iki kardeşle evlenmeseydi, belki de hiç tanışmayacaktı. Ama kızların babası, iki damadının ortak çalışarak çok başarılı olabileceğine inanıyordu. Böylece Alexander Norris'in önerisi üzerine, 1837 yılında yeni bir ortaklık kuruldu: Procter&Gamble.

12 Nisan 1837 tarihinde William Procter ile James Gamble mum ve sabunlarını üretip satmaya başladılar. 22 Ağustos'ta ise kişi başı 3596.47 dolar sermaye yatırarak bu ortaklığı resmîleştirdiler. Ortaklık anlaşması, 31 Ekim 1837 tarihinde resmen yürürlüğe girdi.

• 1850

Ay ve Yıldızlar amblemi, Procter & Gamble'ın gayriresmî ticari markası olarak 1850'li yıllarda ambalajlarda yer almaya başladı. 1860'lara gelindiğinde ise amblem şirketin tüm ürünlerinde ve antetli kâğıtlarında bulunuyordu. Bir zamanlar şirketin en önemli ürünlerinden biri olan mum, elektrik ampulünün icadı ile popülerliğini yitirmeye başladı. Şirket, 1920'lerde mum üretimini durdurdu.

• 1859

Ortaklığın kurulmasından 22 yıl sonra P&G'nin satışları bir milyon dolara ulaştı. Şirkette artık 80 kişi çalışıyordu.

• 1862

İç Savaş sırasında Kuzey ordularının sabun ve mum ihtiyaçlarını karşılaması için Procter&Gamble'a birkaç ihale verildi. Bu ihaleler fabrikanın gece gündüz işlemesini sağlarken, askerlerin evlerine P&G ürünleriyle dönmelerinden ötürü, şirketin ününü de yaygınlaştırmış oldu.

• 1879

Kurucunun oğlu ve eğitimli bir kimyager olan James Norris Gamble, ithal sabunlarla aynı kalitede, ama daha ucuz olan beyaz renkte bir sabun geliştirdi (Ivory Soap).

• 1882

Kurucunun oğlu olan Harley Procter, Ivory sabununun ulusal piyasada reklamının yapılması için, ortakları 11,000 dolar yatırmaya ikna etti. Böylece haftalık bir gazete olan Independent'ta ilk Ivory reklamı yer almaya başladı. Reklamlarda sabunun saflığı ve suda yüzebilmesi vurgulanıyordu.

• 1887

Yerel ve ulusal işçi hareketlerinin neden olduğu fırtınayı atlatabilmek için P&G, ülkenin ilk kâr ortaklığı programlarından birini başlattı. Kurucunun torunu William Cooper Procter tarafından getirilen bu gönüllü program, çalışanların şirkette hak sahibi olmalarını sağlıyordu. William Cooper Procter, bu programla işçilerin şirket üzerindeki hayati önemlerini kavramalarını istiyordu.

• 1890

1890 yılına gelindiğinde, P&G Ivory de dahil olmak üzere 30'dan fazla farklı çeşitte sabun satıyordu. Ulusal dergilerde renkli ilanların verilmesini de kapsayan yenilikçi bir pazarlama yöntemi ile P&G ürünlerine gelen talep devamlı artıyordu. Bu talebi karşılamak amacıyla şirket, çalışmalarını önce Cincinnati dışına, Kansas City'ye, ardından da Amerika sınırları dışına, Kanada'nın Ontario kentine taşıdı. Açılan her yeni tesis, bir başkasının habercisiydi.

Araştırma laboratuvarları da üretim tesisleri kadar yoğundu. Yepyeni ürünler, birbiri ardına piyasaya sürülüyordu. Giysi ve bulaşık yıkamak için toz şeklinde üretilen Ivory Flakes, çamaşır makineleri için üretilen ilk sabun Chipso, ilk sentetik ev deterjanı Dreft ve Amerika'nın mutfak alışkanlıklarını değiştiren, tamamen bitkisel ilk margarin Crisco bunlardan bazılarıydı.

En önemlisi, bu ürünler sadece araştırma ve geliştirme olsun diye üretilmiyordu. Her biri, tüketicilerin ihtiyaçlarının kavranmasıyla ortaya çıkmıştı ve bunu sağlayan da P&G'nin pazar araştırmasına yönelik öncü tavrıydı.

Pazarlamada da aynı yenilikçi yaklaşım hakimdi, radyo programlarından, tanıtım amaçlı ücretsiz ürün dağıtımına kadar birçok yeni yöntem kullanıldı.

Procter & Gamble, sabun üretimi işleminin incelenmesi ve geliştirilmesi için Ivorydale'de bir analiz laboratuvarı kurdu. Bu tesis, Amerikan tarihinin ilk ürün geliştirme laboratuvarlarından biriydi.

• 1896

P&G'nin ilk renkli dergi reklamı, Cosmopolitan dergisinde yer aldı (Ivory sabunu için yapılmıştı).

• 1915

Şirket, ABD sınırları dışındaki ilk üretim tesisini, Kanada'nın Ontario kentinde kurdu. Toplam 75 kişinin çalıştığı bu fabrikada Ivory sabun ve Crisco üretiliyordu.

• 1917-1918

Araştırma yöntemlerini formüle dökmek ve yeni ürünler geliştirmek için Kimyasallar Bölümü kuruldu. Şirket, aktif olarak araştırmacı istihdam etmeye başladı.

• 1919

William Cooper Procter, şirketle çalışanları arasındaki ilişkiyi kurumsallaştırma çabalarına devam etti. Kurumsallaşma maddeleri değiştirilerek, "şirketin ve çalışanlarının çıkarlarının ayrılamaz bir bütün olduğu" maddesi de eklendi.

• 1919-1920

P&G ürünlerinin toptancılar tarafından mevsimlik olarak satın alınması, üretim ihtiyaçlarının düzensizleşmesine ve Ivorydale tesisinden işçi çıkarılmasına yol açtı. Bunun üzerine, P&G doğrudan perakendeciye satış yapacağını açıklayarak, 450 pazarlamacı istihdam etti. Bu değişiklik üretimi dengeledi, işçi çıkarmaları önledi ve bu süreç içinde perakendecilerin çalışma biçimini de değiştirmiş oldu.

• 1923

Crisco, ulusal radyodaki yemek programlarına sponsor olarak P&G'yi bu mecranın önde gelen reklamverenlerinden biri haline getirdi.

• 1924

Bir pazar araştırması bölümü kurularak, tüketicilerin tercihleri ve tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi sağlandı. Bu, tarihteki ilk pazar araştırma organizasyonlarından biriydi.

1945 yılında P&G, neredeyse 350 milyon dolarlık bir şirket olmuştu. Ürünleri ABD ve Kanada'da çok tutuluyordu; üstelik ilk denizaşırı yatırımların da temeli, İngiltere'deki Thomas Hedley&Co. Ltd. şirketinin alınmasıyla atılmıştı. 108 yıllık tarihin ardından P&G, çok büyük bir atılım yapmak üzereydi.

P&G, 1946 yılında Ivory sabunundan beri en önemli icadı olan Tide deterjanını piyasaya sürdü. Piyasadaki diğer ürünlerden önemli derecede üstün olan Tide kısa zamanda çok büyük bir başarı yakaladı. Bu başarı öyle büyüktü ki, şirketin, sadece başka ürün serilerine değil, dünyanın diğer ülkelerine de hızla yayılması için gerekli finansal desteği sağladı.

Tide'ın sunulmasının ardından geçen yıllarda, P&G birçok yeni alanda da varlığını gösterdi. İlk fluoridli diş macunu olan Crest, Amerikan Diş Hekimleri Birliği'nden daha önce görülmemiş bir destek de alarak piyasanın lideri oldu. Şirketin kâğıt özü üretme teknolojisi, tuvalet kağıdı ve kâğıt havlu alanlarında da gelişmesini sağladı ve P&G, 1961 yılında Pampers ürününü piyasaya sunarak, tek kullanımlık bebek bezini de resmen icat etmiş oldu. Şirket, varolan markalarını da geliştirdi ve yeni yiyecek-içecek kategorilerine adım attı. Bu alandaki en büyük hamle, 1963 yılında Folger's Coffee'nin satın alınması ve çamaşır ürünleri alanındaki başarısını ilk yumuşatıcısı olan Downy ile pekiştirmesi oldu.

Ancak en önemlisi, şirketin gelişmekte olan uluslararası pazara yoğunlaşmasıydı. Yeni coğrafyalardaki başarısının ancak o ülke toprakları üzerinde çalışmaktan geçeceğine inanan şirket, önce Meksika'da, ardından Avrupa ve Japonya'da çalışmalara başladı. 1980 yılına gelindiğinde, P&G dünyanın 23 ülkesinde varlığını sürdürüyordu ve satışları 1945'tekine oranla 35 kat artarak 11 milyar dolara ulaşmıştı.

Procter & Gamble'ın Cincinnati, Ohio'daki Merkez Binası.

• Küresel bir şirket (1980-2000)

Procter&Gamble 1980 yılında, 150. kuruluş yılına yaklaşırken, tarihinin en kapsamlı büyüme atılımına hazırlanıyordu. Orta Batı'da küçük bir ortaklık olarak kurulan şirket, Amerika'nın en büyük çokuluslu kuruluşlarından biri haline gelmişti. Bu önemli süreçte, iki değişim yapıtaşı niteliğinde olmuştu.

Birincisi, şirket, sağlık alanında varlığını 1982 yılında Norwich Eaton Pharmaceuticals ve 1985 yılında Richardson-Vicks şirketlerini satın alarak ortaya koydu. Kozmetik ve parfüm alanında ise '80'lerin sonunda ve '90'ların başında Noxell, Max Factor ve Ellen Betrix'i satın alarak kendisini kanıtladı. Bu yeni markalar, şirketin küreselleşme planlarını hızlandırdı. Özellikle de Richardson-Vicks ve Max Factor, P&G'nin uluslararası varlığını büyük ölçüde güçlendirdi. Bu yeni küresel gücü kullanan şirket, dünya çapında bir araştırma-geliştirme ağı oluşturarak ABD, Avrupa, Japonya ve Latin Amerika'da Ar-Ge üsleri kurdu. Bu yapılanma sayesinde, gerçekten dünya markası haline gelen Pampers, Always/Whisper, Pantene Pro-V, Tide, Ariel, Crest, Vicks ve Oil of Olaz gibi markalarla piyasa liderliğini yakaladı.

• Gözler gelecekte (2000- ...)

P&G, 2001 yılında Bristol-Myers Squibb Co.'dan saç boyaları ve saç bakımı sektöründe dünya lideri olan Clairol işini aldı. 2002 yılında 165. kuruluş yıldönümünü kutlayan şirketin Yönetim Kurulu Başkanlığına, hâlen bu görevi yürütmekte olan A.G. Lafley getirildi. Ürün portföyünde aralarında Pampers, Tide, Ariel, Always, Pantene Iams, Crest ve Pringles gibi güçlü markaların olduğu 12 adet milyar dolarlık markası bulunan şirket, büyümeye, 2003 yılında Wella'nin kontrol hisselerini alarak [6][7] ve 2005 yılında Duracell ve Gillette şirketiyle birleşerek devam etti.[8][9][10][11] Bu birleşme, şirketin marka sayısı 17 olan milyar dolar'lık marka portföyüne 5 marka daha ekledi.

P&G bugün 80 ülkedeki 138,000 çalışanıyla 140 ülkedeki dünya tüketicilere hizmet etmektedir. Şirketin sloganı "Yaşamlarla iç içe, Yaşamda ileriye" şeklindedir.

P&G Türkiye pazarına 1987 yılında girdi. Şirketin Türkiye'de Gebze ve Şekerpınar fabrikalarında deterjan ve bakım ürünleri üretiliyor. Türkiye şu anki zamanda P&G için en büyük ve dinamik pazarlardandır.

• P&G Türkiye Resmî sitesi
• Ariel Türkiye sitesi 7 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gilette Türkiye sitesi
• Duracell Türkiye sitesi
• Head&Shoulders Türkiye sitesi
• Prima Türkiye sitesi
• Orkid Türkiye sitesi
• Pantene Türkiye sitesi
• Ariel Türkiye sitesi 7 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Wella Türkiye sitesi
• Braun Türkiye sitesi