Porsuk (Tuğrul'un generali)

Porsuk ya da Bursuk olarak da bilinir, Büyük Selçuklu İmparatorluğu hizmetinde bir Türk generalidir.

Tuğrul, Porsuk'u 1059 yılında şahneliğe, 1063 yılında ise hâcipliğe tayin etmiştir. Ertesi yıl Sultan Alp Arslan tarafından bağlı devletlerden vergi tahsil etmekle görevlendirildi. Malazgirt Meydan Muharebesi'ne katıldığı rivayet edilirse de buna tarihçiler şüpheyle yaklaşmaktadırlar.[1] 1077 yılında Sultan I. Melikşah onu Anadolu'nun fethi ile memur etti. Bizans İmparatorluğu'nu, Büyük Selçuklu Devleti’ne 300.000 dinar haraç, bizzat imparatoru da 30.000 dinar cizye vermeye mecbur etmiştir.[1]

1078 yılında Sultan I. Melikşah'ın emriyle Kutalmış'ın oğulları arasındaki mücadelede müdahil olmuştur, Süleyman Şah ile iş birliği yaparak Mansûr'u bertaraf etmeyi başarmıştır ancak bir diğer rivayette göre ise Süleyman Şah ile Mansur'un Bizans tahtına çıkmasında önemli rol oynadıkları İmparator Nikiforos Botaneiates ile ittifak yaptıkları, bundan dolayı Porsuk'un başarılı olamadığı, hatta Türkmenler'in Süleyman Şah’ın etrafında toplanmasına ve onun daha da güçlenmesine sebep olmuştur.[1]

Sultan Melikşah, 1084/85 yılında Musul'da bulunduğu sırada kardeşi Şihâbüddevle Tekiş’in Horasan'da isyan ettiğini öğrenip isyanı bastırmak için yola çıktığında yanındaki kumandanları arasında Porsuk da vardır. Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman Şah'ın 4 Haziran 1086 günü ölümü üzerine Sultan Melikşah'ın Eylül/Ekim 1086 tarihinde İsfahan'dan Halep'e sevkettiği ordunun öncü birliklerinin başında Porsuk da bulunuyordu. Süleyman Şah'ın İznik'te yerine vekil bıraktığı Ebü'l-Kâsım kendisini hükümdar olarak tanıması için Melikşah'a başvurdu ancak Melikşah bu isteği reddetti ve Porsuk'u 50.000 kişilik bir ordunun başında ikinci defa Anadolu'ya gönderdi. Porsuk, Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkenti İznik'i üç ay kuşattıysa da Bizans İmparatoru I. Aleksios'dan yardım gören Ebü'l-Kâsım karşısında bir sonuç alamadı. Ardından Sultan Melikşah onu geri çağırıp Urfa Emiri Bozan'ı İznik’e yolladı.[1]

Sultan Berkyaruk'un amcası Tutuş ile giriştiği taht kavgasında Berkyaruk'u destekledi. Berkyaruk, Tutuş'un güçlü ordusu karşısında yenilince, İbnü'l-Esîr'e göre Ekim/Kasım 1094 onunla birlikte Sultan Mahmud hakimiyetindeki İsfahan'a sığındı. Bağdat'taki ilk Selçuklu şahnesi olan Porsuk Ağustos 1097'de bir bâtınî fedaisi tarafından öldürüldü. Oğullarından Akböri ile Zengî, Bâtınîlerin babalarını öldürmeye azmettiren kişinin Vezir Mecdülmülk olduğunu ileri sürerek Berkyaruk'un saflarından ayrıldılar ve sultandan Vezir Mecdülmülk'ü kendilerine teslim etmesini istediler. Sultan da vezirini onlara teslim etmek zorunda kaldı. Bu durum Porsuk'un oğullarının ordu içindeki gücünü göstermektedir. Bir başka oğlu ise kendisiyle aynı ismi taşıyan Porsuk bin Porsuk'dur.[1]