Osman'ın Kur'anı

Günümüzde Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te Eski Eserler Müzesi’nde metal bir sandık içinde muhafaza edilmekte olan[3] Kur’an sayfaları, literatürde “Semerkant Kur’anı” olarak anılır. Özbekler tarafından Halife Osman'a ait olduğu; dünyada el yazması Kur'anlar içerisinde en eski olduğuna inanılmaktadır.

53x68cm. ebadındadır. Deri üzerine kûfi hatla yazılmıştır. 353 varaktan oluşur. Tamamının 950 varak olması gerektiği tahmin edilir ancak varakların yaklaşık üçte ikisi kaybolmuştur; sadece 25 sureden ayetler içermektedir.[3]

Radyokarbon tarihleme yöntemine göre 595-855 yılları arasına ait olduğu belirlenen Mus'haf, paleografik çalışmalara göre 8. yüzyıla ait bir yazma eserdir.[4]

Rivayete göre Mushaf, Osman’ın öldürülmesinden sonra, Halife Ali tarafından Küfe’ye getirilmiş, 1402’de bölgeyi talan eden Timur’un eline geçmiş, 1485’te Semerkand’da ortaya çıkmıştır. 1868’de Rus işgalinden önce Hoca Ahrâr es-Semerkandî Mescidi bitişiğindeki Ak Medrese’de muhafaza edilen el yazması Kuran’ın Timur’un Kufe’den getirdiği Mus’haf olduğu ileri sürülmüştür. "Osman'ın Kur'anı" diye anılan ve Müslümanların dini idarelerinin koruması altında ziyarete açık iken varakları birer birer kopartılıp kaybolan eser, 24 Ekim 1869’da St. Petersburg Ulusal Müzesi’ne nakledilmiştir.[3]

Semerkant Kur’anı, 1891’de şarkiyatçı Shebunin’in yayımladığı bir makale ile bilim dünyasına tanıtıldı ve 1905’te tıpkıbasımı yapıldı. 1917’de Lenin’e yazılan bir mektupla Müslüman topluma iadesi istenmiş ve bu istek yerine getirilmiştir. Bir süre Ufa’da kaldıktan sonra 1924’te Taşkent Dini İdaresi’ne teslim edilen Kur’an, 1926’da Taşkent Eski Eserler Müzesi’ne nakledildi.

Semerkand Kur’anı, 1997’de Dünya Belleği Listesi’ne dahil edilmiştir.[5]

Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından 1811 yılında Sultan II. Mahmud’a hediye edilmiş 408 varaktan oluşan el yazması Kur’andır.[2]

32x40cm. ebatındadır. Deri üzerine kûfi hatla yazılmıştır.

İlk varakından önce yazılmış 1811 tarihli bir tanıtım yazısı bulunur. Bu tanıtım yazısında bizzat Halife Osman tarafından yazıldığı, uzun zaman Kahire’de muhafaza edildiği, Kavalalı tarafından Osmanlı padişahına hediye edildiği belirtilmiştir.[3] Palegrafik incelemeler, hicri 2. yüzyılın başlarında yazıldığını gösterir[6]