Oktan sayısı

Oktan sayısı, teknik anlamıyla, benzinin vuruntu kalitesinin değerlendirilmesi için kullanılan bir ölçüttür. Bir yakıtın oktan sayısı, yanma kalitesinin ve özellikle de zor koşullara dayanma yeteneğinin ölçüsüdür. Araç performansının düşmesinden ve motorun hasar görmesinden kaçınmak için benzinin motora uygun bir oktan kalitesine sahip olması gerekmektedir. Motorlarda kullanılacak benzin, motorun yapısına ve teknolojisine göre seçilir.

Oktan sayısı ölçümleri iki şekilde yapılır.

1. Araştırma Oktan Sayısı (ing. RON-Research Octane Number): Bu değer, motorun yüke binmediği ve düşük devirlerde çalıştığı durumdaki vuruntu ölçümüdür.
2. Motor Oktan Sayısı (ing MON-Motor Octane Number): Motor zorlandığında, yük altında olduğu andaki vuruntu ölçümüdür.

Birçok ülkede benzinlerin vuruntu özelliği sayısı, yani gerçek oktan sayısı, yukarıdaki iki değerin toplanarak ikiye bölünmesiyle elde edilir.

Benzinli motorlarda sıkıştırma zamanında silindir içerisindeki yakıt + hava karışımının sıcaklığı sıkıştırmadan dolayı artar. Bu sıcaklık artışından dolayı, karışımın zamanından (buji ateşlenmeden) önce tutuşması vuruntuya neden olur. Vuruntu motorun performansını düşüren ve de ömrünü azaltan bir durumdur.

Vuruntunun olmaması için benzinin daha zor tutuşması sağlanmalıdır. Benzinin "oktan sayısı" ne kadar fazla ise o benzin o kadar zor tutuşur. Bu yüzden yüksek oktanlı benzin vuruntuya karşı daha dirençlidir.

Aynı zamanda benzinin zor tutuşması (yani oktan sayısının gereğinden fazla olması) da istenmeyen bir durumdur. Çünkü bujinin ateşlendiği anda benzinin tutuşması istenir. Oktan sayısı ne kadar fazla ise benzinin gerektiği anda tutuşması o kadar zor ya da geç olur. Bu da motorun performansını düşüren bir durumdur.

Örneğin araçların kitaplarında şöyle bir şey yazar "minimum 95 oktanlı, kurşunsuz benzin kullanılmalıdır". Bu, o aracın 95 oktanlı benzin ile vuruntusuz çalışmaya başladığını ifade eder. O arabada 98 oktanlı benzin de kullanabilirsiniz ama motorun performansı 95 oktana göre daha düşük olacaktır.

Piyasada "ne kadar yüksek oktanlı benzin kullanılırsa motorun peformansı o kadar artar" gibi yanlış bir düşünce var. Sayının artması insanlarda psikolojik olarak performansın da artacağı düşüncesini uyandırıyor. Aksine düşük oktanlı benzin daha performanslıdır ama vuruntuya neden olduğu için motorun performansı düşmektedir.

Sonuç itibarıyla, araçların kitabında minimum 95 oktanlı benzin kullanın yazıyorsa 95 oktanlı benzin kullanılmalı. Bundan daha düşüğü ya da fazlası yukarıda belirtilen sebeplerden ötürü motorun performansını düşürmektedir.