Millîleştirme

Millileştirme özel malları milli bir hükûmet veya devlet adı altında devlet mülkiyeti vererek kamusal mala dönüştürme sürecine verilen addır.[1] Millileştirme daha çok özel mallara veya devlet bürokrasisinin alt kanatlarınca - belediyeler gibi - sahip olunan malların devlete transferini içerir. Millileştirmenin karşıtları özelleştirme, belediyeleştirme ve sermayeleşmedir. Daha önceden millileştirilen mallar özelleştirildiğinde, ve daha sonradan hükûmet tarafından kamu mülkiyeti halini aldığında, yeniden millileştirme yapılmış olur. Genellikle millileştirmeye tabi bırakılan sektörlere örnek olarak ulaşım, iletişim, enerji, bankacılık ve doğal kaynaklar örnek verilebilir.

Millileştirme devlete transferi sağlanan malın eski sahibine tazminat yolu ile olabileceği gibi hiç ödemeden de olabilir. Millileştirme hükûmetin millileştirilmiş mülk üzerinde hak sahibi olduğu mülklerin yeniden dağıtımından farklıdır. Bazı millileştirmeler hükûmetin yasadışı işler yapan şirketi doğrudan edinmesi ile gerçekleşir. Örneğin, 1945 yılında Fransız hükûmeti Nazilerle iş birliği yaptığı için araba üreticisi Renault'a el koymuştur.[2]

Millileştirme aynı zamanda sosyalizmden farklı bir kavramdır. Sosyalizm; ekonomik ve örgütsel yapıyı sosyalist temellere dayandırarak yeniden yapılandırmayı içerir. Buna zıt olarak, millleştirme sosyal mülk veya ekonomik sistemin yeniden yapılandırılmasına atıfta bulunmaz. Kendi başına, millileştirmenin sosyalizm ile hiçbir ilgisi yoktur. Tarih boyunca birbirinden farklı politik ve ekonomik sistemler tarafından kullanılmıştır.[3] Millileştirme Laissez faire kapitalistleri tarafından hükûmetin; bireylerin ekonomik ilişkileri üzerindeki aşırı kontrolünü gerekçe göstererek karşı çıkılan bir uygulamadır.