Melikşah, Tonya

Melikşah Köyü,Trabzon'un fethinden sonra Türklerin bu bölgeye gelişleri bilinmektedir.Ancak Anadolu Selçuklu Devleti döneminde bölgeye Türkler gelmişlerdir.Çepni Türklerinin 1222 tarihinde Ağasar yöresine yerleştikleri kesin bir kanıdır.? (Hazarlar, Kırımda İmparatorluk kurmuş Türkler. Sonraları Bizans ordusunda askerlik yapmışlardır. Yaşlanan veya suçlu askerleri bu bölgeye sürmüşlerdir. Lâtince (Rumca) bu askerler tarafından bu bölgede konuşulmaya başlanmıştır.(Kaynak Prof.Dr. Fahrettin KIZIOĞLU ve Melek ÖKSÜZ)) Bizans askeri olarak hizmet gören Peçenek, Koman, Uzlar Hristiyan oldukları için dillerini unutmuşlardır.( 11. ve 12. yüzyıl) Kaynak;Türkiyat Araştırmaları Dergisi Yusuf AYÖNÜ: Akkoyunlu Türk Devleti Şahı Uzun Hasan'ın oğlu Turali Bey, maiyetindeki Türkleri,Vakfıkebir,Tonya (Turalı)mahallesine yerleştirmiştir. Turalı Uşağı adıyla adlananlar, Turali Bey'in torunlarındandır.Tonya'nın Kozluca Mahalleninde, mezar taşlarına koyun başı figürleri işlenmiştir.Akkoyunlu Devletinin simgesi koyundur. İskenderli-Çamlı deresi üzerine bulunan "Terekeme Köprüsü" bu bölgeye yerleşen Terekeme Türkleri tarafından yapıldığı kesin bir kanıdır.(Kaynak: Tarihçi Enver Arslan) Anadoluda devlet kuran Koman Türkleri Başkentlerine Komana adını vermişlerdi. Aynı Komanlar Macaristanda yaşadıklara yere Komana demektedirler. Beş mahallesi kapsayan Komanların yer anlamına gelen Komanyatak, zamanla değişmiş ve kumyatak olarak söylenegilmiştir. Karadeniz Bölgesinin Türkleşmesinde Melikşah köyünün yeri büyüktür. Bölgeye gelen müslüman Türk oymaklarının toplanma ve dağılma yeri Melikşah köyüdür. Azerbaycan'a bağlı Karabağ bölgesinden, Hocalı'dan bir kısım ailelerin gelip yerleştikleri yerdir.Erzurum,Sarıkamış yörelerinde yaşayan Karapapaklarla kültürel ve fiziksel benzerlikleri vardır. Büyük ihtimalle akrabalık bağları vardır.Zaten Melikşah Köyü'nün bir mahallesi Hocalı diye adlandırılmıştır. Kırımlıoğulları olarak bilinen sülalenin, Kırım'dan geldikleri bilinmektedir. Şamlıoğlu (Şamlu) sülalesi Güney Azerbaycan'dan Malatya-Arapkir ilçesine, oradan da Doğu Karadeniz bölgesine yerleşmişlerdir.(kaynak: Prof. İskender Pala. Şah ve Sultan)Köyümün sülalelerinden Muratoğluları 'da Malatya'dan geldikleri bilinmektedir. Karamanlı Beyliğinden gelerek Melikşah Köyünde yerleştikleri yere Karamanlı adını verdiler.(Rumca Mavrili adıyla anılmaktadır) Komşu köylerden Malkoçoğluları ve Havroğulları da Malatya'dan gelerek Tonya'ya yerleşmişlerdir. Mahallenin halkı Terekeme(Karapapak),Kıpçak (koman-kuman), Çavundur ve diğer Oğuz boylarındandır. Selçuklu Sultanı "Sultan Melikşah"adının yaşatılması için bu ad kullanılmış olabilir. Çepniler ve Çavundurlar,Oğuz Han oğlu Hakan'ın çocuklarıdır. Yöresel ağızla söylenen Melikşe adı geçersiz bir addır.Osmanlı belgelerinde 1500 yılından beri adı değişmeyen yerler; Melikşah, Kumyatak, Ağırköy, Ortamahalle köyleridir.(Kaynak:1834 Osmanlı Nüfus Kayıtları) Melikşah adı nereden gelmektedir: 1-Selçuklu Sultanı Melikşah 1080 yılında Trabzon'u işgal etmişti. Melikşah'ın ordusu şimdiki Melikşah Köyü'de konakladığı için o adı almıştır.2-Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat (1237) döneminde Melik adlı komutanı ile Trabzon'u kuşatmış Ordunun bir kısmı Değirmendere'den, bir kısmı Fol vadisinden gelerek iki koldan Trabzon'u kuşattılar ancak başarılı olamadılar. Melik komutanın konakladığı yere Melik adını verdiler. (KAYNAK; Araştırmacı yazar A.Güngör ÜÇÜNCÜOĞLU Tarihsel Süreçten Günümüze adlı kitap.3-Arapça olan "melik" adı mülk şeklinde de okunabilir.Osmanlılarda toprak devlete aitti. "Mülk" bağışlanmış toprak anlamına da gelmektedir.Bu bölgeye gelen ilk Türkmen beyine bağışlanmış toprak anlamına da gelebilir. Melikşah Köyü camisinin kuzeyinde bulunan mezarın kitabesinde; "Tonya ağası Mustafa" yazmaktadır. Bundan da anlaşılacağı üzere bu topraklar Mustafa Ağa'ya bağışlanmıştır. Karadeniz ikliminin değişken ve yağışlı olması,heyelanlı olması arkeolojik çalışmaların bu nedenle yapılmamış olması kesin kanıtlara ulaşmayı zorlamaktadır.Osmanlı tahrir defterlerinin incelenmemiş olması da ayrı bir sebeptir. Mahallede konuşulan Türkçe bozulsada Orta Asya Türkçesine benzemektedir.Örnek: Orta Asya'da kelimenin başına gelen sert sessiz, yumuşatılarak söylenir. ( tabak-dabak, tilki-dilki, kardeş-gardeş...gibi)Gerek Tonya'da gerekse köylerinde aynı dil özellikleri kullanılmaktadır.Günümüze kadar kültürleri bozulmayan Çepni boyu da kelimenin başına gelen sert sessizleri yumuşatarak söylerler. Yazılacak ve söylenecek çok söz vardır.Yukarıda ifade edilenler dilden dile anlatılanlardır.

Trabzon iline 65 km, Tonya ilçesine 5 km uzaklıktadır.

• Yerelnet