Le astuzie femminili

Bu opera eserini Domenico Cimerosa 1792'de Viyana'da Avusturya İmparatoru II. Leopold'un sarayında "kapel-master" olarak çalışmakta iken o yıl başında hazırlamış olduğu İl matrimonio segreto (Gizli Evlenme) eserinin kazandığı popülerliği tekrarlamak amacıyla hazırlamaya başlamıştır. "Giuseppe Palomba"'ya eserin librettosunu hazırlaması için sipariş verilmiştir ve o da İtalyan libretto yazarı Giovanni Bertati'nin L'amor rende sagace adlı liberettosundan uyarlanıp bu eserin librettosunu İtalyanca olarak hazırlamıştır.

Fakat Avusturya İmparatoru II. Leopold'un 1 Mart 1792'de ölümü üzerinde Cimarosa 1793'de Viyana Sarayı'ndaki görevinden ayrılıp Napoli, İtalya'ya dönmüş ve üzerinde çalışmalar yaptığı bu eseri planladığı gibi Viyana'da yapımlayamamıştır. Ama daha önce Viyana'da yapımlamış olduğu " Matrimonio segreto (Gizli Evlenme)" operasının unu Napoli'de de yapımlanmış ve temsilleri gayet popüler olarak tekrarlanmıştı. Bunu göz önüne alan Çimarosa Napoli'de de Viyana'da başladığı yeni bir opera eseri hazırlama projesinde devam etti. Bestelediği "Le astuzie femminili (Kadınlık Fendi)" adlı opera eserinin prömiyer temsili 26 Ağustos 1794'te Teatro dei Fiorentini, Napoli'da verildi. Bu eser seyirciler tarafından gayet iyi karşılandı ve temsiller tekrarlanmaya devam etti. Bu opera sonra Barselona'da 1795'te; Lizbon'da 1797'de; Viyana'da 1799'da, Paris'te 1802'de ve Londra'da 1804'te ilk defa olarak yapımlanıp temsilleri verildi. Bundan sonra da batı Avrupa operaevlerinede 19. yüzyılın ilk çeyreğinde defalarca yapımlanıp temsil edildi.

Fakat 19.yüzyıl sonlarında ve 20. yüzyıldaki yapımlarda bu eserin yapımlanmalarında değişiklikler yapılmaya ve eserin içeriği ve şekli değiştirilmeye başlandı. 1871'de bir yapımda eserin librettosunu değiştirmek üzere Enrico Golisciani'ye sipariş verildi. Napoli'de "Teatro dei Filodramatici Napoletano" yapımlanması için bir klavsen virtüözü olan Casere Rossi tarafından resitatiflerinin değiştirildi. 1920'de Paris Operası Ottorino Resphigi'ye Çimarosa'nın enstrümantasyonunun hepsini değiştiren bir eser hazırlayıp bu eseri yapımladı. 1939'da Floransa "Maggio Musicale Festivali"'nde de bu eser Resphigi'nin revize enstrümantasyonu ile yapımlandı. 1920'de ünlü Sergei Diaghilev'in "Bale Rus" bale kumpanyası bu eseri Léonide Massine koreografisi ile yapımlayıp temsil etmiştir. Günümüzde bu eser zaman zaman yapımlanmakla beraber popülerliğini kaybetmiştir.

Roma'lı kız Bellina, Filandro ile karşılıklı birbirini sevmektedirler ve onunla evlenmek istemektedir. Fakat temsil başladığında Bellina'nın babasının biraz önce öldüğü ve babasının kızına vasiyetname ile bıraktığı zengin mirasın ancak onu kısıtlayıcı şartlı olduğu öğrenilir. Babası vasiyetnamesinde Bellina'nin baba mirasını alabilmesi için Napolili toprak sahibi Giampaolo ile evlenmesini şart koymuştur ve evlenmezse önemli bir servet olan babasının mirasını kaybedip gayet fakir düşecektir.

Bellina babası yaşamakta iken babasının tuttuğu özel öğretmenler altında iyi bir eğitim almıştır. Babası, yaptığı veraset vasiyetnamesinde Bellina'ya veli olarak özel öğretmenlerinden olan Dr. Romualdo'yu tayin etmiştir. Gerçekte durum daha da karmaşık olup kızın öğretmeni olan Dr Romualdo da genç Bellina'ya gizlice aşıktır.

Bellina mirasını kaybetmeden sevdiği Filandro ile evlenebilmek için hizmetlisi ve sırdaşı Emelia ve mürebiyyesi olan Eleonora ile birlikte bir komplo hazırlarlar. Bu üç kadın bir sıra kıyafet değiştirmeler, entrikalar, aldatmacalar sonucunda Bellina'nın velisinin fikir değiştirip, olmuş babasının vasiyetini yerine getirmeyip, Giampaolo ile evlenmeyip ve mirasını kaybetmeyip sevdiği Filandro ile evlenmesini sağlarlar. Kadınların fendi sonunda galip gelmiş olur.

Bu opera sonunda bir Rus dansı ile sona erer. Cimarosa'nın bu sonu o zamanlar opera bestecileri tarafından, özellikle komedi eserlerinde, seyirciye yeni bir gösteri zevki vermek amacıyla popüler olarak kullanılan egzotik (Rus) müzik ve danslarıni bir melodramda da uygulanmasının ilk örneği olmuştur.

• Domenico Cimarosa

• Bu madde kısmen Fransızca Wikipedia "Le_astuzie_femminili" maddesi kaynaklıdır. Online: (Fransızca).
• Bu madde kısmen İtalyanca Wikipedia "Le_astuzie_femminili" maddesi kaynaklıdır. Online: (Italyanca).

Wikimedia Commons'ta Le astuzie femminili ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Anderson, James,(1993) The Complete Dictionary of Opera and Operetta, Wings Books, ISBN 0-517-09156-9

• IMSLP Petrucci Music Library websitesi "Le astuzie femminili (Cimarosa, Domenico)" maddesinde operanın libretto metni ve partisyon notaları. (İngilizce)
• YouTube "Domenico Cimarosa - LE ASTUZIE FEMMINILI - Rai Napoli". RAI Napoli Orkestrası'nın 1959'da ses kaydi, (İtalyanca)
• YouTube "Domenico Cimarosa - Le astuzie femminili 1_2 (26 agosto 1794)" I. Perde ses kaydı, (İtalyanca)
• YouTube "Domenico Cimarosa - Le astuzie femminili 2_2 (26 agosto 1794)" II. Perde ses kaydı, (İtalyanca)