Kanser ağrısı

Kanserde ağrı vücudun yakınındaki bölgelere baskı yapan veya sızan bir tümörden ; tedavilerden ve teşhis yöntemlerinden; veya bir hormon dengesizliği veya bağışıklık tepkisinin neden olduğu deri, sinir ve diğer değişikliklerden kaynaklanabilir. Çoğukronik (uzun süreli) ağrı hastalıktan kaynaklanır ve akut (kısa süreli) ağrıların çoğu tedavi veya teşhis yöntemlerinden kaynaklanır. Ancak radyoterapi, cerrahi ve kemoterapi, tedavi bittikten sonra uzun süre devam eden ağrılı durumlar oluşturabilir. Ağrının varlığı esas olarak kanserin konumuna ve hastalığın evresine bağlıdır.[1] Herhangi bir zamanda kötü huylu kanser teşhisi konan tüm insanların yaklaşık yarısı ağrı çeker ve ilerlemiş kanseri olanların üçte ikisi, uykularını, ruh hallerini, sosyal ilişkilerini ve günlük yaşam aktiviteleri olumsuz yönde etkileyecek kadar şiddetli ağrı hissederler.[1][2][3]

Yetkili yönetim ile kanser ağrısı, vakaların %80 - %90‘ı arasında ortadan kaldırılabilir veya iyi kontrol edilebilir ancak gelişmiş dünyadaki kanser hastalarının yaklaşık % 50'si optimumdan daha az bakım almaktadır. Dünya çapında kanserli insanların yaklaşık %80'i çok azı ağrı kesici ilaç alır veya hiç almaz.[4] Çocuklarda kanser ağrısı ve zihinsel engelli kişilerde de yetersiz tedavi gördüğü bildirilmektedir.[5] Kanser ağrısının yönetiminde ilaçların kullanımına ilişkin kılavuzlar Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve diğerleri tarafından yayınlanmıştır.[6][7] Sağlık mesleği mensuplarının mümkün olduğunda hasta veya hasta vasisinin ağrı yönetimi seçenekleriyle ilişkili riskler ve faydalar hakkında iyi bilgilendirilmesini sağlamak gibi etik bir yükümlülükleri vardır. Yeterli ağrı yönetimi bazen ölmekte olan bir kişinin hayatını biraz kısaltabilir.[8]

Ağrı
Ana madde: Ağrı (tıp)

Ağrı akut (kısa vadeli) veya kronik (uzun vadeli) olarak sınıflandırılır.[9] Kronik ağrı ara sıra şiddetli artışlarla (alevlenmeler) sürekli veya ağrı dönemleriyle serpiştirilmiş ağrısızlık dönemleriyle aralıklı olabilir: Ağrı, uzun-etkili ilaçlar veya diğer tedavilerle iyi kontrol edilmesine rağmen bazen alevlenmeler hissedilebilir; buna şiddetli ağrı denir ve hızlı etkili analjeziklerle tedavi edilir.[10]

Kronik ağrısı olan kişilerin çoğu hafıza ve dikkat güçlüklerini fark eder. Nesnel psikolojik testlerde hafıza, dikkat, sözel yetenek, zihinsel esneklik ve düşünme hızı ile ilgili sorunlar bulunmuştur.[11] Ağrı aynı zamanda artmış depresyon, kaygı, korku ve öfke ile de ilişkilidir.[12] Kalıcı ağrı, işlevi ve genel yaşam kalitesini azaltır ve ağrı çeken kişi ve ona bakan kişiler için moral bozucu ve zayıflatıcıdır.[10]

Ağrının yoğunluğu hoşnutsuzluğundan farklıdır. Örneğin, psikocerrahi ve bazı ilaç tedavileriyle veya öneriyle (hipnoz ve plasebo 'da olduğu gibi) ağrının nahoşluğunu yoğunluğunu etkilemeden azaltmak veya ortadan kaldırmak mümkündür.[13]

Bazen vücudun bir bölümünde oluşan ağrı vücudun başka bir yerinden geliyormuş gibi hissedilir. Buna başvurulan ağrı (ingilizce: referred pain) denir.

Kanser ağrısı vücudun çoğu yerinde bulunan özel ağrı sinyali veren sinir uçlarının (nosiseptif ağrı olarak adlandırılır) mekanik (ör. Çimdikleme) veya kimyasal (ör. İltihap) uyarılmasıyla oluşabilir veya hastalıklı, hasarlı veya sıkışmış sinirler ağrıya neden olabilir. Bu durumda ağrı nöropatik ağrı olarak adlandırılır. Nöropatik ağrıya genellikle karıncalanma gibi başka duygular eşlik eder.[14]

Hastanın kendi ifadesi ağrının en iyi ölçüsüdür; genellikle 0-10 ölçeğinde yoğunluğu tahmin etmeleri istenir (0 puan ağrı yok ve 10 puan şimdiye kadar hissettikleri en kötü ağrıdır).[10] Ancak bazı hastalar ağrıları hakkında sözlü geribildirim veremeyebilir. Bu durumlarda yüz ifadeleri, vücut hareketleri ve inleme gibi seslendirmeler gibi fizyolojik göstergelere güvenmelisiniz.[15]

Nedeni

Kanser ağrısının yaklaşık yüzde 75'i hastalığın kendisinden kaynaklanır; geri kalanının çoğu teşhis yöntemleri ve tedaviden kaynaklanır.[16]

Tümörle ilgili ağrı

Tümörler dokuyu ezerek veya sızarak, enfeksiyonu veya iltihabı tetikleyerek veya normalde ağrısız uyaranları ağrılı hale getiren kimyasalları serbest bırakarak ağrıya neden olur.

Kemiğin kanser tarafından istila edilmesi, kanser ağrısının en yaygın kaynağıdır. Sürekli arka planda ağrı ve kendiliğinden veya harekete bağlı alevlenme vakaları ile genellikle hassasiyet olarak hissedilir ve sıklıkla şiddetli olarak tanımlanır.[17][18] Kaburga kırıkları, meme, prostat ve kaburga metastazı olan diğer kanserlerde yaygındır.[19]

Vasküler (kan) sistem katı tümörlerden etkilenebilir. Derin ven trombozu 'nun yüzde 15 ila 25'i kanserden (genellikle bir damarı sıkıştıran bir tümörden) kaynaklanır ve kanserin mevcut olduğuna dair ilk ipucu olabilir. Bacaklarda, özellikle baldırda ve (nadiren) kollarda şişlik ve ağrıya neden olur.[19] Superior vena cava (kalbe dolaşımdaki oksijeni giderilmiş kan taşıyan büyük bir damar) bir tümör tarafından sıkıştırılarak superior vena cava sendromuna neden olabilir ve bu da diğer semptomların yanı sıra göğüs duvarı ağrısına neden olabilir.[19][20]

Tümörler sinir sisteminin bölümlerini (beyin, omurilik, sinir ler, ganglia veya pleksa gibi sıkıştırdığında, istila ettiğinde veya alevlendirdiğinde ağrıya ve diğer semptomlara neden olur.[17][21] Beyin dokusu ağrı sensörleri içermemesine rağmen, beyin tümörü kan damarlarına veya beyni saran zara (meninksler) (ingilizce:meninges) bastırarak veya dolaylı olarak sıvı birikmesine neden olarak ağrıya neden olabilir (ödem) ağrıya duyarlı dokuyu sıkıştırabilir.[22]

Mide veya karaciğer (viseral ağrı) gibi organların kanserinden kaynaklanan ağrı yaygındır, yerini bulması zordur ve anılan ağrı daha uzakta, genellikle yüzeysel yerlerdedir.[18] Yumuşak dokunun bir tümör tarafından istila edilmesi, ağrı sensörlerinin enflamatuar veya mekanik olarak uyarılması yoluyla ağrıya veya bağlar, tendonlar ve iskelet kasları gibi hareketli yapıların tahrip olmasına neden olabilir.[23]

Pelvis içinde kanser tarafından üretilen Pawin, etkilenen dokuya bağlı olarak değişir. Kanser bölgesinde görünebilir ancak sıklıkla üst uyluğa, sırtın altına, dış genital bölgeye veya apış arasına yayılır.[17]

Teşhis prosedürleri

Lomber ponksiyon (bkz. Dural ponksiyon sonrası baş ağrısı), venipunktür, parasentez ve torasentez gibi bazı teşhis prosedürleri ağrılı olabilir.[24]

Tedavi ile ilgili
Kemoterapi ilaçları

Potansiyel olarak ağrılı kanser tedavileri şunlardır:

  • immünoterapi eklem veya kas ağrısı oluşturabilir;
  • cilt reaksiyonlarına, enterit, fibroz, miyelopati, kemik nekroz, nöropati veya pleksopati 'ye neden olabilen radyoterapi;
  • genellikle kemoterapinin neden olduğu periferal nöropati, mukozit, eklem ağrısı, kas ağrısı ve ishal veya kabızlığa bağlı karın ağrısı ile ilişkili kemoterapi;
  • hormon tedavisi bazen ağrı alevlenmelerine neden olur;
  • hedefli tedaviler, örneğin trastuzumab ve rituximab, kas, eklem veya göğüs ağrısına neden olabilen;
  • anjiyogenez inhibitörü bazen kemik ağrısına neden olduğu bilinen bevacizumab 'a benzer;
  • ameliyat sonrası ağrı, ampütasyon sonrası ağrı veya pelvik taban miyalji oluşturabilen ameliyat.

Enfeksiyon

Bir tümörün veya çevresindeki dokunun enfeksiyonuyla ilişkili kimyasal değişiklikler hızla artan ağrıya neden olabilir ancak enfeksiyon bazen olası bir neden olarak göz ardı edilir. Bir çalışma [25], ağrı tedavisi için sevk edilen yaklaşık 300 kanser hastasının yüzde dördünde enfeksiyonun ağrıya neden olduğunu buldu. Başka bir rapor daha önce iyi kontrol edilen ağrıları birkaç gün içinde önemli ölçüde artan kanserli yedi kişiyi tanımladı. Antibiyotik tedavisi üç gün içinde hepsinde ağrının giderilmesini sağladı.[17][26]

Yönetim

Kanser ağrısı tedavisi kişiye iyi bir yaşam kalitesi ve işlev düzeyi ve nispeten ağrısız bir ölüm sağlayarak minimum olumsuz tedavi etkileriyle ağrıyı gidermeyi amaçlar.[27] Kanser ağrısının yüzde 80-90'ı ortadan kaldırılabilir veya iyi kontrol altına alınabilirse de gelişmiş dünyada kanser ağrısı olan tüm insanların yaklaşık yarısı ve dünya çapında kanserli kişilerin yüzde 80'inden fazlası optimalin altında bakım almaktadır.[28]

Kanser zamanla değişir ve ağrı yönetiminin bunu yansıtması gerekir. Hastalık ilerledikçe birkaç farklı tedavi türü gerekebilir. Ağrı yöneticileri hastaya ağrının nedenini ve çeşitli tedavi olanaklarını açık bir şekilde açıklamalı ve ilaç tedavisinin yanı sıra altta yatan hastalığı doğrudan değiştirmeyi, ağrı eşiğini yükseltmeyi, ağrı yollarını kesmeyi, yok etmeyi veya uyarmayı ve yaşam tarzı değişikliği önermeyi düşünmelidir.[27] Psikolojik, sosyal ve ruhsal rahatsızlığın rahatlatılması, etkili ağrı yönetiminde anahtar bir unsurdur.[6]

Ağrısı iyi kontrol edilemeyen bir kişi bir palyatif bakım veya ağrı yönetimi uzmanına veya kliniğine sevk edilmelidir.

Başa Çıkma stratejileri

Bir kişinin ağrıya tepki verme şekli ağrısının yoğunluğunu (orta derecede), yaşadığı sakatlığın derecesini ve ağrının yaşam kalitesi üzerindeki etkisini etkiler. İnsanların kanser ağrısıyla baş etmek için kullandıkları stratejiler arasında başkalarının yardımını alma; acıya rağmen görevlerde ısrar etmek; dikkati başka yöne çekme; uyumsuz fikirleri yeniden düşünmek; ve dua veya ritüel vardır.[29]

Acı çeken bazı insanlar ağrının tehdit edici anlamına odaklanma ve onu abartma ve acıyla başa çıkma yeteneklerini yoksul olarak değerlendirme eğilimindedir. Bu eğilim "felaketleştirici" olarak adlandırılır.[30]

Şimdiye kadar kanser ağrısında felakete yol açan birkaç çalışma bunun daha yüksek düzeyde ağrı ve psikolojik sıkıntı ile ilişkili olduğunu öne sürdü. Bir çalışmada ağrının devam edeceğini kabul eden ve yine de anlamlı bir yaşam sürdürebilen kanser ağrısı olan insanlar felakete ve depresyona daha az duyarlıydı. Açık hedefleri olan ve bu hedeflere ulaşma motivasyonu ve araçları olan kanser ağrısı olan kişilerin çok daha düşük düzeyde ağrı, yorgunluk ve depresyon yaşadıkları iki çalışmada bulundu.[29]

Psikososyal müdahaleler

Psikososyal müdahaleler, yaşanan ağrı miktarını ve günlük yaşamı ne ölçüde etkilediğini etkiler;[3] and the American Institute of Medicine[31] ve American Pain Society [32] kanser ağrısı yönetiminin bir parçası olarak uzman, kalite kontrollü psikososyal bakımın dahil edilmesini desteklemektedir. Psikososyal müdahaleler arasında eğitim (diğer şeylerin yanı sıra analjezik ilaçların doğru kullanımı ve klinisyenlerle etkili iletişim) ve başa çıkma becerileri eğitimi (problem çözme, gevşeme, dikkat dağıtma ve bilişsel) gibi beceriler konusunda eğitim yoluyla düşünceleri, duyguları ve davranışları değiştirme yeniden yapılandırma).[3] Eğitim, evre I kanserli kişilere ve onların bakıcılarına daha yararlı olabilir ve başa çıkma becerileri eğitimi II. Ve III. Aşamalarda daha yararlı olabilir.[29]

Bir kişinin kansere alışması büyük ölçüde ailesinin ve diğer gayri resmi bakıcıların desteğine bağlıdır ancak ağrı, bu tür kişiler arası ilişkileri ciddi şekilde bozabilir, bu nedenle kanser hastaları ve terapistler, ailelerini ve diğer gayri resmi bakıcıları uzman, kalite kontrollü psikososyal terapötik müdahalelere dahil etmeyi düşünmelidir.[29]

Kaynakça
  1. Hanna, Magdi; Zylicz, Zbigniew, (Edl.) (1 Ocak 2013). Cancer Pain. Springer. ss. vii & 17. ISBN 978-0-85729-230-8.
  2. Marcus DA (August 2011). "Epidemiology of cancer pain". Current Pain and Headache Reports. 15 (4): 231-4. doi:10.1007/s11916-011-0208-0. PMID 21556709.
  3. Sheinfeld Gorin S, Krebs P, Badr H, Janke EA, Jim HS, Spring B, Mohr DC, Berendsen MA, Jacobsen PB (February 2012). "Meta-analysis of psychosocial interventions to reduce pain in patients with cancer". Journal of Clinical Oncology. 30 (5): 539-47. doi:10.1200/JCO.2011.37.0437. PMC 6815997 $2 |pmc= değerini kontrol edin (yardım). PMID 22253460.
  4. Hanna, Magdi; Zylicz, Zbigniew (2013). "Introduction". Hanna, Magdi; Zylicz, Zbigniew (Edl.). Cancer pain. Springer. s. 1. ISBN 9780857292308. LCCN 2013945729.
  5. Millard, Samantha K.; de Knegt, Nanda C. (December 2019). "Cancer Pain in People With Intellectual Disabilities: Systematic Review and Survey of Health Care Professionals". Journal of Pain and Symptom Management. 58 (6): 1081-1099.e3. doi:10.1016/j.jpainsymman.2019.07.013. ISSN 0885-3924. PMID 31326504. Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  6. WHO guidelines:
  9. Portenoy RK, Conn M (23 Haziran 2003). "Cancer pain syndromes". Bruera ED, Portenoy RK (Edl.). Cancer Pain: Assessment and Management. Cambridge University Press. s. 8. ISBN 978-0-521-77332-4.
  10. Induru RR, Lagman RL (July 2011). "Managing cancer pain: frequently asked questions". Cleveland Clinic Journal of Medicine. 78 (7): 449-64. doi:10.3949/ccjm.78a.10054. PMID 21724928.
  11. Kreitler S, Niv D (July 2007). "Cognitive impairment in chronic pain". Pain: Clinical Updates. XV (4). 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2019.
  12. Bruehl S, Burns JW, Chung OY, Chont M (March 2009). "Pain-related effects of trait anger expression: neural substrates and the role of endogenous opioid mechanisms". Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 33 (3): 475-91. doi:10.1016/j.neubiorev.2008.12.003. PMC 2756489 $2. PMID 19146872.
  13. Melzack R & Casey KL (1968). "Sensory, motivational and central control determinants of chronic pain: A new conceptual model". Kenshalo DR (Ed.). The skin senses: Proceedings of the first International Symposium on the Skin Senses, held at the Florida State University in Tallahassee, Florida. Springfield: Charles C. Thomas. ss. 423-443.
  14. Kurita GP, Ulrich A, Jensen TS, Werner MU, Sjøgren P (January 2012). "How is neuropathic cancer pain assessed in randomised controlled trials?". Pain. 153 (1): 13-7. doi:10.1016/j.pain.2011.08.013. PMID 21903329.
  15. Potter, Patricia Ann (25 Şubat 2016). Fundamentals of nursing. Potter, Patricia Ann,, Perry, Anne Griffin,, Hall, Amy (Amy M.),, Stockert, Patricia A. (Ninth bas.). St. Louis, Mo. ISBN 9780323327404. OCLC 944132880.
  16. Portenoy RK (June 2011). "Treatment of cancer pain". Lancet. 377 (9784): 2236-47. doi:10.1016/S0140-6736(11)60236-5. PMID 21704873.
  17. Twycross R, Bennett M (2008). "Cancer pain syndromes". Sykes N, Bennett MI, Yuan CS (Edl.). Clinical pain management: Cancer pain (2nd bas.). Londra: Hodder Arnold. ss. 27-37. ISBN 978-0-340-94007-5.
  18. Urch CE, Suzuki R (2008). "Pathophysiology of somatic, visceral, and neuropathic cancer pain". Sykes N, Bennett MI, Yuan CS (Edl.). Clinical pain management: Cancer pain (2nd bas.). Londra: Hodder Arnold. ss. 3-12. ISBN 978-0-340-94007-5.
  19. Koh M, Portenoy RK (2010). Bruera ED, Portenoy RK (Edl.). Cancer Pain Syndromes. Cambridge University Press. ss. 53-85. ISBN 9780511640483.
  20. Gundamraj NR, Richmeimer S (January 2010). "Chest Wall Pain". Fishman SM, Ballantyne JC, Rathmell JP (Edl.). Bonica's Management of Pain. Lippincott Williams & Wilkins. ss. 1045-. ISBN 978-0-7817-6827-6. Erişim tarihi: 10 Haziran 2013.
  21. Foley KM (2004). "Acute and chronic cancer pain syndromes". Doyle D, Hanks G, Cherny N, Calman K (Edl.). Oxford textbook of palliative medicine. Oxford: OUP. ss. 298-316. ISBN 0-19-851098-5.
  22. Fitzgibbon & Loeser 2010, s. 34
  23. Fitzgibbon & Loeser 2010, s. 35
  24. International Association for the Study of Pain 28 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Treatment-Related Pain
  25. Gonzalez GR, Foley KM, Portenoy RK (1989). "Evaluative skills necessary for a cancer pain consultant". American Pain Society Meeting, Phoenix Arizona.
  26. Bruera E, MacDonald N (May 1986). "Intractable pain in patients with advanced head and neck tumors: a possible role of local infection". Cancer Treatment Reports. 70 (5): 691-2. PMID 3708626.
  27. Schug SA, Auret K (2008). "Clinical pharmacology: Principles of analgesic drug management". Sykes N, Bennett MI, Yuan CS (Edl.). Clinical pain management: Cancer pain (2nd bas.). Londra: Hodder Arnold. ss. 104-22. ISBN 978-0-340-94007-5.
  28. Deandrea S, Montanari M, Moja L, Apolone G (December 2008). "Prevalence of undertreatment in cancer pain. A review of published literature". Annals of Oncology. 19 (12): 1985-91. doi:10.1093/annonc/mdn419. PMC 2733110 $2. PMID 18632721.
  29. Porter LS, Keefe FJ (August 2011). "Psychosocial issues in cancer pain". Current Pain and Headache Reports. 15 (4): 263-70. doi:10.1007/s11916-011-0190-6. PMID 21400251.
  30. Rosenstiel AK, Keefe FJ (September 1983). "The use of coping strategies in chronic low back pain patients: relationship to patient characteristics and current adjustment". Pain. 17 (1): 33-44. doi:10.1016/0304-3959(83)90125-2. PMID 6226916.
  31. Institute of Medicine (US) Committee on Advancing Pain Research, Care, and Education (2011). Relieving Pain in America: A Blueprint for Transforming Prevention, Care, Education, and Research. Washington, DC: National Academies Press.
  32. Gordon DB, Dahl JL, Miaskowski C, McCarberg B, Todd KH, Paice JA, Lipman AG, Bookbinder M, Sanders SH, Turk DC, Carr DB (July 2005). "American pain society recommendations for improving the quality of acute and cancer pain management: American Pain Society Quality of Care Task Force". Archives of Internal Medicine. 165 (14): 1574-80. doi:10.1001/archinte.165.14.1574. PMID 16043674. 5 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2012. Geçersiz |doi-access=free (yardım)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.