Kürt Yüksek Komitesi

2011-2012 Suriye çatışmalarında Suriye Kürt bölgesinde bulunan ve Mesut Barzani'nin KDP çizgisinde olan 11 parti ve örgüt 26 Ekim 2011 tarihinde Erbil'de ENKS çatısı altında bir araya geldiler. Buna karşılık PYD çizgisindeki örgütlerin çatı örgütü niteliğinde kurulmuş olan Demokratik Toplum Hareketi (TEV-DEM) de 16 Aralık 2011'de Batı Kürdistan Halk Meclisi'ni kurdu. Bu mecliste PYD, TEV-DEM, Yekitiya Star, Batı Kürdistan Gençliği, eğitim ve dil hareketi SZK ve şehir aileleri örgütü gibi örgütler vardı.[1]

Esad'ın devrileceğine dair beklentiler, Kürt örgütlerinin aralarındaki çatışmaların artması ve PYD çizgisindeki Kürt hareketlerinin KDP çizgisindeki hareketleri zayıflatacağı endişesi Mesut Barzani'yi inisiyatif almaya itti.[1] 11 Haziran 2011'de Erbil'de ENKS ve Batı Kürdistan Halk Konseyi bir araya gelerek bir ortaklığa imza attılar. Toplantının arabuluculuğunu Barzani adına Dr. Hamid Derbendi üstlendi. Varılan mutabakat maddeleri şunlardı:[1]

1. Birleşik bir siyasal amaç geliştirmek için ortak bir komite kurulacak. Şam'daki diktatörlüğün devrilmesi ve Kürt sorununun demokratik yollardan çözümü için çalışılacak.
2. Bölgelerdeki işleri koordine etmek için bir Yüksek Örgütsel Komite kurulacak.
3. Her bölgede alt komiteler kurulacak.
4. Bütün karşıt propagandalar durdurulacak.
5. Kürt bölge ve topraklarındaki bütün silahlı güçler kaldırılacak.
6. Ortak silahsız koruma komiteleri kurulacak.
7. Sosyal sorunları çözmek için ortak arabulucu komiteler kurulacak.

Ancak anlaşma hayata geçirilemedi. İki taraf da birbirini suçladı. PYD'ye göre tüm Kürt partileri taraf olmadığı için sorunlar çıkıyordu. ENKS ise PYD'nin diğer Kürt grupları bastırmaya yönelik tutumlarından dolayı anlaşmanın gerçeklemediğini ileri sürüyordu.

Barzani bir yıl sonra yeniden bir çağrı yaptı. ENKS ve Batı Kürdistan Halk Meclisi 9-12 Temmuz 2012'de Erbil'de yeniden bir araya geldi. Toplantıya Barzani adına Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanlık Divanı Başkanı Fuad Hüseyin başkanlık etti.ENKS adına İsmaik Hami ve Batı Kürdistan Halk Meclisi adına Salim Mustafa Muhammed ile Abdussalam Ahmed'in imzaladığı metinde önceki anlaşmanın uygulanmasına dönük yeni mekanizmalar da ekleniyordu.[1]

Erbil (Hewler) Mutabakatı da denilen anlaşmayı hayata geçirmek için 25 Temmuz 2012'de ENKS ve Batı Kürdistan Halk Meclisi, her iki kanattan beşer üyenin katılımıyla Batı Kürdistan Üst Kurulu (diğer adıyla Kürt Yüksek Komitesi) oluşturuldu. Bu kurula ENKS'den Ahmet Süleyman, Suud Mele, Nesreddin İbrahim, Beşar Emin; Batı Kürdistan Halk Meclisi'nden ise Aldar Halil, Ronahi Delil, Salih Müslim, Sinem Muhammed ve Abdulselam Ahmet üye olarak seçildi.

18 Temmuz 2012'de Şam'da yapılan bir saldırıda Beşar Esad'ın ekibindeki kilit isimlerden Savunma Bakanı Davud Raciha, eski savunma bakanı ve devlet başkanı danışmanı Hasan Türkmani, Genelkurmay Baikan Yardımcısı Asıf Şevket ve Askeri İstihbarat Şefi Hişam İhtiyar öldü. Aynı gün Cerablus ve Menbiç silahlı muhalif grupların eline geçti. Esad yönetimi Suriye'nin tümünde çeşitli cephelerle uğraşmak yerine ana arterlere ağırlık vermeyi kararlaştırarak kuzey hattından çekilme kararı aldı. Esad yönetiminin bu kararı aynı zamanda Suriye muhalafetini organize edilmesi ve silahlandırılması için kendi topraklarını kullandıran Türkiye'ye dönük bir hamle idi. Suriye ordusu 18 Temmuz saldırısının ertesi günü Kürt bölgelerinden çekilmeye başladı. 19 Temmuz'da Kobani'de Kürtler yönetimi aldılar. 20 Temmuz'da Afrin'i, 21 Temmuz'da Derik ve Amude'yi boşaltan ordu birliklerinin binalarına YPG yerleşti. Ancak Kamışlı ve Haseke'yi bırakmak istemeyen ordu birlikleri ile YPG arasında bazı çatışmalar oldu.[1]

Kürt Yüksek Komitesinin iki bileşeninden Batı Kürdistan Halk Meclisi'nin askerî gücünü YPG oluştururken, ENKS'nin milis gücü yoktu. Suriye ordusundan kaçtığı söylenen polis ve askerlerden oluşan bir peşmerge gücü YPG'ye karşı güç dengeleyebilmek için eğitiliyordu ama 600 ile 3.000 arasındaki Suriye peşmergelerinin YPG'nin gücünü dengelemesi mümkün değildi.[1]

Kontrol noktalarının YPG tarafından ele geçirilmesi Kürt Yüksek Komitesi içindeki ENKS kanadının sert itirazlarına yol açtı. PYD Ağustos 2012'de Barzani'nin eğittiği 650 kişilik bir peşmerge grubunun Rojava'ya geçişine izin vermedi. Eylül 2012'de PYD ve ENKS üyelerinden ortak bir askerî güç oluşturulacağı ilan edildi. Bunun üzerine YPG kendisinin Rojava'nın tek meşru askerî gücü olarak görülmediğini söyleyerek Kürt Yüksek Konseyi ile işbirliğini bitirdiğini ilan etti. YPG'ye göre Irak Kürdistan'ında olduğu gibi KDP ve KYB'nin ayrı ayrı Peşmerge güçlerinin olmasına benzer biçimde Rojava'da ikinci bir askerî güç olamazdı.[1]

Kürt Yüksek Komitesi sürecin hızla ilerlemesi sonucunda etkisi kalmayan bir yapıya dönüştü. Ağustos ve Eylül 2012'de yapılan gösterilerde "Kürt Birliği" sloganı altında hareket edilip "Peşmerge ve gerilla birdir" denilse de, Barzani ve Öcalan posterleri taşınsa da bu ortaklık yürümedi. Karşılıklı suçlamalarla fiilen gerçekleşmemiş bir ortaklık olarak kaldı.[1]

Aralık 2012'de yine Erbil'de Kürt Ulusal Komitesinin canlandırılması için görüşmeler yapıldı. Barzani, Leyla Zana ve Osman Baydemir'in arabuluculuğu ile gerçekleştirilen görüşmelerde Cenevre 2 toplantılarına tek heyet ile katılma kararı alındı.[2] Ancak PYD'nin Cenevre 2 toplantılarına katılması sorunlara yol açınca ENKS toplantıya kendi temsilcileriyle katıldı. Böylece Suriyeli Kürtlerin Kürt Ulusal Komitesi adıyla tek heyet ile temsil edilmesi gerçekleşmemiş oldu.[2]

1. Fehim Taştekin, Rojava Kürtlerin Zamanı, İletişim Yayınları, sf. 138
2. Suriye'de Kürt muhalefeti, AlJazeera Türk, 02.02.2017 tarihinde alındı.