Jean Moulin

Jean Moulin 1899 yılında Hérault iline bağlı Béziers'te dünyaya gelir. Sorunsuz bir çocukluk dönemi geçirdi, küçük yaşta ressamlığa merak saldı. Radikal sosyalist fikirleri savunan babasının izinden giderek siyasetle ilgilenmeye ve ülke gündemini takip etmeye başladı. 1917 yılında Montpellier'deki Hukuk Fakültesine başladı. Babasının ilişkileri sayesinde valinin ofisinde yardımcı olarak işe başladı. Sürmekte olan I. Dünya Savaşı sırasında askere alınarak Metz'de bulunan 2. İstihkam Alayına dahil oldu. Hızlı bir intibak döneminden sonra alay bünyesinde işçi, operatör ve marangoz olarak çalıştı. Savaşın sona ermesinin ardından ancak 1919 yılı Kasım ayında terhis edildi. Sivil hayata dönünce önceden devam ettiği vali ofisine geri döndü. 1921 yılında fakülteden mezun oldu. Bu dönemde Montpellier ilindeki öğrenci örgütlerinde söz sahibidir. 1922 yılında Savoie ilindeki Chambéry'de valiliğe bağlı il meclisinde görev alır. Görece çok genç yaşta alınan bu önemli görev ona ileride referans olacaktır. 1925-1930 yılları arasında Albertville valisi Gaston Doumergue'in yardımcısıdır.[1] 1926 yılında Marguerite Cerruti ile evlense de evlilikleri yürümez ve 1928 yılında boşanırlar. 1930 yılında Finistère ilindeki Châteaulin kentinin valisi olur. 1932 yılında radikal sosyalist siyasetçi Pierre Cot tarafından Dışişleri Bakanı Paul Doumer'in yardımcılığına getirilir. 1933 yılında ise Thonon-les-Bains vali yardımcılığı ve Havacılık Bakanı Albert Lebrun'un yardımcılığı görevlerindedir. 1934 yılında Montargis vali yardımcısı olur. 26 Nisan ve 3 Mayıs 1936 tarihlerinde yapılan genel seçimin ardından iktidara gelen Halk cephesi hükûmetinde Havacılık Bakanı olarak göreve başlar. Aynı dönemde patlak veren İspanya İç Savaşı'nda cumhuriyetçileri destekler. 1937 yılında yeniden idari görevine dönerek Aveyron iline bağlı Rodez valisi olur. Havacılık alanındaki deneyimlerinden ötürü 10 Aralık 1938 günü yedek subay olarak Marignane üssünde göreve başlar.

1939 yılında görev yeri Eure-et-Loir ilindeki Chartres'tır. II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra İçişleri Bakanlığı kararıyla kurmay okuluna başlamasına karar verilir. Ancak yapılan sağlık testlerinden geçemediği için valilik görevini sürdürmesine karar verilir. Fransa Seferi sonrasında Alman işgali altına giren Fransa'da Moulin Almanlar tarafından işbirliğini reddettiği gerekçesiyle tutuklanır. İşbirliğini reddettiği olay Eure-et-Loir iline bağlı La Taye köyünde gerçekleştirilen katliamdır. Aslında Alman bombardımanı sonrasında öldürülmüş olan sivilleri Fransız ordusundaki Senegalli birliklerin üzerine atmak isteyen Almanlar, işbirliğini reddeden yönetici Moulin'i tutuklarlar. Ağır işkenceye maruz kalan Moulin intihar etmeye çalışsa da başarılı olamaz.[2] Alman yanlısı olarak kurulan Philippe Pétain önderliğindeki Vichy rejimi solcu geçmişinden dolayı onu 2 Kasım 1940 tarihinden geçerli olmak üzere açığa alır. Moulin, bu dönemde Almanlara karşı direniş hikâyeleri kaleme almaya başlar. Ailesiyle birlikte Saint-Andiol kentine göçer. Burada direnişi örgütlemek ve Londra'daki sürgündeki direniş yönetimiyle temas kurmak yönünde karar alır.

1941 yılı Eylül ayında İspanya ve Portekiz üzerinden İngiltere'ye geçer. Joseph Jean Mercier adına düzenlenmiş sahte pasaportla bu yolculuğu gerçekleştirir. Londra'da Charles de Gaulle ile görüşür ve direnişin maddi ve lojistik desteğe ihtiyacı olduğunu bildirir. De Gaulle tarafından farklı direniş gruplarını birleştirmekle görevlendirilen Moulin, Fransa dahilindeki tüm propaganda, görevlendirme, sabotaj ve saldırı planlamasından sorumlu olur. Ayrıca De Gaulle sadece kendisine bağlı olarak silahlı bir vurucu güç olarak Henri Frenay komutasındaki birliğin koordinasyonunu da Moulin'e verir. Moulin, İngiltere'deki temaslarını tamamladıktan sonra paraşütle 1 Ocak 1942 gecesi Saint-Andiol kırsalına geçer. Direniş içinde Rex adıyla tanınır. 27 Kasım 1942 tarihinde Vichy bölgesinde faaliyet gösterecek üç ana kuvveti içerecek şekilde komite kurulmasını tamamlar.[3] Moulin bu dönemde sanatçı kimliğini kullanarak Nice'de açtığı paravan bir sanat galerisini istihbarat işleri için kullanır. 1943 yılında General Charles Delestraint ile birlikte Londra'ya gider.

Moulin 1943 yılı Şubat ayında Londra'ya dönüp gelişmeleri bildirir. Burada De Gaulle tarafından Kurtuluş Madalyası ile ödüllendirilir. Yeni kurulan Fransa Ulusal Komitesi'nin bakanı olarak ataır ve bu kurumun İngiltere'deki temsilcisi olur. 21 Mart 1943 günü Fransa'ya dönen Moulin, Max takma adıyla faaliyetlerine devam eder. 27 Mayıs 1943 günü Paris'te du Four sokağı numara 476 adresinde direnişin ilk koordinasyon toplantısı yapılır ve Ulusal Direniş Konseyi[4] kurulmuş olur. Konseyin başkanlığına gelen Moulin hem Müttefik Devletler hem de De Gaulle nezdinde tanınır ve işgal altındaki ülkedeki en önemli siyasi ve askeri lider konumuna gelir. Komünist eğilimli Vercors maki birliklerinin kurulmasına öncülük eder.[5]

Moulin'in yakalanması çeşitli Alman istihbarat servislerinin ortak operasyonu sayesinde olmuştur. 21 Haziran 1943 günü Rhône iline bağlı Caluire-et-Cuire'de yapılan direniş temsilcileri toplantısı baskına uğrar. Toplantıda Moulin'in dışında direniş liderleri André Lassagne, Albert Lacaze, Raymond Aubrac, Henri Aubry, Emile Schwarzfeld ve Bruno Larat bulunur. Toplantıda bulunmaması gerekirler orada olan René Hardy'nin varlığı ve baskın sonrasında tartışmalı bir şekilde kaçması Alman istihbaratı ve Gestapo şefi Klaus Barbie ile işbirliği yaptığı iddialarını doğurur.[6] Lyon'daki Gestapo merkezinde bizzat Klaus Barbie tarafından sorgulandıktan sonra Paris'e gönderilir. Yoğun işkenceye maruz kalan Moulin 8 Temmuz 1943 günü Berlin'e sorguya götürülmek üzere bindirildiği trende hayatını kaybeder.

19 Aralık 1964 tarihinde dönemin Kültür Bakanı André Malraux, Moulin'in isminin Fransa Cumhuriyeti kahramanlarının adlarının bulunduğu Panthéon'a eklenmesi onuruna yaptığı konuşma önem taşır. Konuşmasında direniş koşullarına vurgu yapan Malraux Fransa'nın kahramanları sayesinde özgürlüğüne kavuştuğunu hatırlatır. Konuşma Fransa Cumhuriyeti tarihinin en önemli söylevlerinden olarak değerlendirilir, kayıtları muhafaza edilmiş ve okullarda halen dinletilmektedir.[7][8]

Özellikle Moulin'in görev yaptığı kentlerde okullara, üniversitelere, sokaklara ve meydanlara ismi verilmiştir. Direnişin en gizemli önderi olmasının etkisiyle diğer direniş önderlerinin etkilerini geride bırakan bir şöhrete sahiptir. Fransız Direnişi ile neredeyse örtüşmüştür.

Moulin'in şapkalı haldeki ünlü siyah beyaz fotoğrafı arkadaşı Marcel Bernard tarafından 1939 yılında Montpellier'de çekilmiştir.

• Senarist Dan Franck tarafından senaryosu yazılan ve Moulin'in hayatından ilham alan Jean Moulin adlı film Yves Boisset tarafından çekilmiş ve 2002 yılında Festival International de Programmes Audiovisuels (FIPA) festivalinde ödül almıştır.[9]
• Senaryosu Pierre Aknine tarafından yazılan ve yönetilen bir diğer film olan Jean Moulin, une affaire française 2003 yılında çekilmiştir.[10]
• 1977 tarihli Henri Calef filmi Jean Moulin[11]
• 1997 tarihli Claude Berri filmi Lucie Aubrac[12]

Moulin'in yakalanmasında şüpheli olarak suçlanan René Hardy sürekli olarak direniş tarafından hainlikle itham edilse de masumiyetini savunmuştur. Savaşın ardından iki kez mahkemeye çıkartılan Hardy'nin Gestapo için ajanlık yaptığına dair kanıt bulunamamıştır. Aynı iddialar Klaus Barbie davası sırasında yeniden su yüzüne çıkmıştır. Barbie'nin ifadelerinde Moulin'e, Hardy üzerinden ulaşıldığı belirtilmiştir.

Direnişçilerden Henry Frenay ise Moulin'in gizli bir komünist ajan olduğunu ve direniş içinde komünistlerin etkisinin artması için mücadele ettiğini öne sürmüştür. Direniş döneminde örgütsel yapısı sağlam olan Fransız Komünist Partisi'nin etkinliğinin yüksekliği oluşturulan direniş komitelerinde de ağırlığı olmasına sebep olmuştur. Moulin, siyasi görüşleri ne olursa olsun işgale karşı gelen monarşi yanlılarını bile direnişe dahil etmiştir.

• Légion d'honneur Subayı, 1 Ekim 1945
• Kurtuluş Madalyası, 17 Ekim 1942
• Kahramanlık madalyası
• Savaş haçı, 1 Ekim 1945
• Tarımsal başarı nişanı
• I. Dünya Savaşı madalyası
• I. Dünya Savaşı Müttefik Zafer madalyası
• II. Dünya Savaşı madalyası

• Bordeaux: Jean Moulin Merkezi
• Paris: Jean Moulin Müzesi
• Lyon: Jean Moulin Anıtı