Hasandede, Kırıkkale

Türkmen boyları tarafından kurulmuştur. Kaletepe ve Kırıkköy’ün birleşmesiyle kurulan ve gelişen, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu tesislerinin kurulmasıyla büyüyen ve il merkezi olan Kırıkkale’den önce Hasandede Kasabası Türkiye haritasında vardı ve bilinen bir yerdi. İlk adi ” Süleymanlı”, gelişip kaza olduktan sonra “Çukurcak” adı verildi. Daha sonra “ikikol” adıyla anıldı ve en sonunda yetiştirdiği Hasan Dede’nin anısına saygı ifadesi olarak adı Hasandede olarak değiştirildi.

Kırıkkale çevresinde köyden yetişen kimselerin adını köye isim olarak verme geleneği vardır. Bazı köylerin isimleri şöyledir: Aşağı Mahmutlar, Hacıbalı, Karaahmetli, Karacaali, Koçubaba, Balışeyh, Aydınşıh, Battalobası, Haydardede, Bıyıkaydın, Hıdırşeyh, Hüseyinobası, İzzettinköy, Kenanobası, Gazi Âşık Hasan Dede’ye atfen Hasandede adını almış bulunan bu yerleşim birimi hakkında, 17. yüzyılda yaşamış olan ünlü bilgin Kâtip Çelebi ”Cihannüma-Dünyayı Gösteren” isimli eserinde şöyle demektedir:

“Çukurcak: Engürü’ den bir merhale Şark’da kasabasız bir kazadır. Alma dağı bunun yaylağıdır. Bir ruh’u bülend ve hoş abu yaylakları ve çam ve ardıç ve şair esnaf, escara müştemil bir meşhur dağdır. Livai Engürü’de (Ankara) sakin yörükane müteallik bir kazadır. Kadıları şehirden şehire gezip maslahatların görür. Mahsus yeri yoktur. Haymana Alma Dağı zeylinde Çukurcak bunun simalinde Engürü’nün nahyesi ve havvası hümayundandır. Kurası mamur ve halkı mizyaf ve misafirperver dostlardır. Bir ucu ta Turgut eline ulaşır. Ve bu nahyede bir germabei Hüdayi vardır ki, balçığına marazlı girip şifa bulur. Bu nahye halkı ekser atlar ve develer beslerler ki alası bunda bulunur…”

Daha önceleri Ankara’ya bağlı bir yerleşim birimi iken Kırıkkale’nin il olmasından sonra bu kez doğrudan doğruya Kırıkkale ili merkezine bağlanmıştır. Kızılırmak’ın doğusunda kurulu olan kasaba yörenin en eski yerleşim birimlerindendir.[1]

2014 yılında nüfus yetersizliği nedeni ile belediye teşkilatı kaldırılarak köye dönüşmüş, 2019 yılı içinde mahalle statüsüne geçerek Kırıkkale Belediyesi sınırlarına girmiştir.

Kırıkkale’nin Güneydoğu'sunda yer alan Hasandede, Kuzey ve Kuzeydoğu yönlerinde uzanan dağların eteklerinde kurulmuştur. Güney ve Güneydoğu yönlerinde ise var olan dereleri aşarak gelişme sağlanmıştır. Kasabanın Güneybatı'sı çok verimli ve 15.000 dekarlık alana yayılı tarla, bağ ve bahçelerle kaplıdır. Kasabanın Batı'sından geçen Kızılırmak aynı zamanda belediye sınırını da oluşturmaktadır.

Nüfusun artışıyla orantılı olarak hizmet alanları da artmış ve bugün Hasandede, çoğu yerleşim birimlerini kıskandıracak bir aşamaya ulaşmıştır.Bu alanda;

• Kasabada var olan dört muhtarlık ,
• Hizmet veren Milli Eğitim hizmetlerinden ilkokul, ortaokul ve lise,
• 1 sağlık ocağı, 2 doktor, 2 hemşire, 1 ebe ve 3 memur,
• 1500 SSK mensubuna hizmet veren bir istasyon,
• 3500 kitaplı bir kütüphane ve burada görevli 2 memur,
• Tarım Kredi Kooperatifi,
• TEK bölge işletmesi

bulunmaktadır.

Hasandede halkının toprakları 1985 istatistiklerine göre yuvarlak olarak şöyle dağıtılmıştır:

Doğaldır ki bu aile sözcüğünde aynı soyadları taşıyanlar amaçlanmaktadır. Bir ailede kimi zaman onlarca ev düşünülmektedir. Bu toprakların büyük çoğunluğu aile işletmesidir. Az bir bölümü ortakçı eliyle işletilir. Tarım nüfusunun ardından %16.30’luk oranla sanayi çalışanları gelmektedir. Bağcılık, sebzecilik ve meyvecilik ana tarım etkinlikleridir. Yaz aylarında yakın yörelere mevsimlik işçi de gitmektedir. Erkek nüfusun %57.6‘si, kadınların ise %42.4’ü çalışmaktadır. Genel toplamda %74.2‘si çalışmakta, %25.8 ise işsizleri ve emeklileri oluşturmaktadır.[6]

Hasandede 'nin 4 mevkii bulunmaktadır:

Hasandede’de bir ilköğretim okulu, bir de lise bulunmaktadır. Orta okulun kuruluş yılı 1927, lisenin kuruluş yılı 1979'dur. Kız ve erkek öğrenci sayısı yarı yarıya olup çevre beldelerden gelen ögrencilerle de her geçen gün sayı artmaktadır. Bu okul Orhan Demirhan tarafından yaptırılarak devlete bağışlanmış olup adı da aynıdır. Okul kasaba halkının her türlü eğitim, kültür, sanat ve tüm resmi törenlerde ihtiyacına hizmet edebilmektedir.

Kurulan orta okul ilk kez 1927 yılın da ilkokul bınasında öğrenime başlamıştır ve Türkiye’de ilk on okuldan birisi olmuştur. Cumhuriyet döneminin ilk on ilk okulundan biri olan okul tarihte bu şekilde yer almış ve tüm Türk halkı eğitime değer veren bu eski köyü şu andaki kasabayı saygıyla anmıştır.[8]