Hanca

Hanca ya da Han dili (İngilizce Hän), ABD'nin Alaska eyaletinde ve Kanada'nın Yukon bölgesinde Alaska Atabasklarından Hanlar tarafından konuşulan Atabask dillerinden yok olmak üzere olan Kızılderili dilidir. Guçince ile Yukarı Tananaca arasında bir dil olup en yakın akrabası Guçincedir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 60 kişilik nüfustan 12 kadarı, Kanada'daki 250 kişilik nüfustan ise 7 tanesi anadillerini konuşabiliyor[1].

Hanca
Ana dili olanlar Amerika Birleşik Devletleri (Alaska) ve Kanada (Yukon)
Konuşan sayısı 19[1]  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Denesey
Na-Dene
Eyak-Atabask
Atabask
Kuzey
  • Hanca
Yazı sistemi Latin (Dene varyantı)
Dil kodları
ISO 639-2 ath
ISO 639-3 haa
10: Han coğrafyası

Diyalektler ve kabileleri

  • Alaska Hancası [kendilerince Hän Hwëch’in; İngilizce Eagle dialect]. Alaska'da Eagle (Tthee T'äwdlenn) yöresinde konuşulur.
  • Kanada Hancası [kendilerince Tr’ondëk Hwëch’in; İngilizce Dawson dialect & Mooseheide dialect]. Kanada'da Dawson yöresinde Tr’ondëk Hwëch’in First Nation (önceleri Dawson First Nation) kabilesince konuşulur.
    • Dawson şivesi (İngilizce Dawson dialect)
    • Moosehide şivesi (İngilizce Moosehide dialect) Ëdhä dädhëchan

Ses bilgisi

Ünsüzler

  Bilabial Interdental Alveolar Postalveolar Retroflex Velar Glottal
    central lateral        
Stop voiceless   b  [p]     d  [t]         g  [k]    [ʔ]
aspirated   (p)  [pʰ]     t  [tʰ]         k  [kʰ]  
ejective       t’  [tʼ]         k’  [kʼ]  
Affricate voiceless     ddh  [tθ]   dz  [ts]   dl  [tɬ]   dj  [tʃ]   dr  [ʈʂ]    
aspirated     tth  [tθʰ]   ts  [tsʰ]   tl  [tɬʰ]   ch  [tʃʰ]   tr  [ʈʂʰ]    
ejective     tth’  [tθʼ]   ts’  [tsʼ]   tl’  [tɬʼ]   ch’  [tʃʼ]   tr’  [ʈʂʼ]    
Fricative voiced     dh  [ð]   z  [z]   l  [ɮ]   zh  [ʒ]   zr  [ʐ]   gh  [ɣ]  
voiceless     th  [θ]   s  [s]   ł  [ɬ]   sh  [ʃ]   sr  [ʂ]   kh  [x]   h  [h]
Nasal voiced   m  [m]     n  [n]          
voiceless       nh  [n̥]          
voiced stop   mb  [ᵐb]     nd  [ⁿd]          
voiced affricate           nj  [ⁿd͡ʒ]      
Approximant voiced   w  [w]       l  [l]   y  [j]   r  [ɻ]    
voiceless   wh  [ʍ]         yh  [ȷ̊]   rh  [ɻ̥]    

Ünlüler

  • kısa
    • a [a]
    • ä [ɑ]
    • e [e]
    • ë [ə]
    • i [i]
    • o [o]
    • u [u]
  • uzun
    • aa [aː]
    • ää [ɑː]
    • ee [eː]
    • ëë [əː]
    • ii [iː]
    • oo [oː]
    • uu [uː]
  • diftong
    • aw [au]
    • ay [ai]
    • äw [ɑu]
    • ew [eu]
    • ey [ei]
    • iw [iu]
    • oy [oi]
  • nazal ünlüler: ą ą̀ ą̂ ą̌ ą̈ ą̈̀ ą̈̌ ę ę̀ ę̂ ę̌ ę̈̀ ę̈̂ ę̈̌ į į̀ į̂ į̌ ǫ ǫ̀ ǫ̂ ǫ̌ ų ų̀ ų̂ ų̌
  • alçak tonlu ünlüler: à ą̀ ä̀ ą̈̀ è ę̀ ë̀ ę̈̀ ì į̀ ò ù ų̀
  • yükselen tonlu ünlüler: ą̂ ä̂ ą̈̂ ê ę̂ ë̂ ę̈̂ î į̂ ô ǫ̂ û ų̂
  • düşük tonlu ünlüler: ǎ ą̌ ä̌ ą̈̌ ě ę̌ ë̌ ę̈̌ ǐ į̌ ǒ ǫ̌ ǔ ų̌
  • yüksek tonlu ünlüler (işaretiz): a gibi

Örnekler

Kanada Hancası (Mooseheide dialect)

  • łuk balık
  • dëts’ä ördek
  • ëtth’ąy sivrisinek
  • łąy köpek
  • zhùr k’è kurt izi
  • nëląy et
  • ìhłëk bir
  • nänkąy iki
  • chäk üç
  • däng dört
  • łonlà’ beş
  • dhëzrąy siyah
  • dhëk’äl beyaz
  • dot’äl kırmızı
  • dodlër mavi
  • dottho kahverengi
  • shëzho evim
  • nëzho evin
  • wëzho evi
  • nizho evimiz
  • nëkhwëzho eviniz
  • huzho evleri
  • Shǫzrè’ ... Benim adım ...

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.