Han Duvarları (şiir)

Han Duvarları, Faruk Nafiz Çamlıbel'in 1925 yılı Ocak ayında Türk Yurdu dergisinde[1] yayımlanmış şiiridir.

Han Duvarları, 1922 yılında soğuk bir Mart sabahında başlayan ve Ulukışla’dan Kayseri’ye ‘yaylı’ denilen at arabasıyla yapılan üç günlük bir yolculuğu hikâye eder.[2] Öğretmen olarak Kayseri Lisesi’ne atanan şair gerçekten de 1922 yılında Ulukışla’dan Kayseri’ye yolculuk yapmıştır. Kimi kaynaklara göre şiir, şairin bu yolculukta gördüklerinden esinlenerek yazılmıştır. Kimi kaynaklara göre ise 1925 yılında Güneydoğu illerine yaptığı geziyle alâkalı izlenimlerini aksettirmektedir.[3]

Şiirin içinde dörtlükler halinde serpiştirilmiş "Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış" adlı meçhul bir halk ozanının dörtlükleri önemli bir yer tutar. Şair, yolculuk sırasında kaldığı hanların duvarlarındaki dörtlükler yoluyla, kendinden bir süre önce savaştan dönerken aynı yolculuğu yapmış Şeyhoğlu’nun izini sürer. Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış diye bir halk şairinin gerçekten var olup olmadığı, ona atfedilen dizelerin Faruk Nafiz tarafından mı yazıldığı veya monte edildiği tartışma konusudur. İç içe geçen iki şiir de "yol" temalıdır. Her iki şairin yolu aynı yerde kesişmiştir veya Faruk Nafiz duygularını böyle bir teknikle okuyucuya aktarmıştır.[4]

Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin en önde gelen klasiği olarak değerlendirilir.[5] Bu şiir, Türk edebiyatında “Memleket Edebiyatı” denen bir akım başlattığı gibi[5], Faruk Nafiz’in sanatının da dönüm noktasını oluşturmuş; şair bu şiirden sonra “Han Duvarları” şairi olarak anılagelmiştir.

Osmanzâde Hamdi Bey’e ithaf edilen şiir,[6] 140 dizeden oluşur. Mesnevi biçiminde 7+7=14'lük hece vezniyle yazılmıştır. Zengin teşbih ve kafiyelerle örülmüş.[7] düzyazı tadında bir eserdir. Şairin memleket edebiyatı tarzında şiirlerini bir araya getirdiği, 1969 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan kitabının ilk şiiri olan eser, kitaba adını vermiştir.