Höömey

Höömey (Tuvaca: хөөмей / höömey) - Tıva Türklerinin ve dolaydaki Türk ve Moğol toplumlarının boğazdan söyledikleri müzik tarzı. Türkçe'de uluslararası literatürdeki yaygın kullanımla "Hömey" olarak da söylenir.

Tuva Türklerindeki bu söz başka dillere de geçmiştir. (İngilizce: Kömey) (Moğolca: Хөөмэй) adı verilen gırtlak şarkıları Altay ve Sayan dağları dolayında yaşayan Türk halklarında söylenir.

Sözkökü

Höömey sözcüğüne Kumay, Hömeylemek (yani "Hömey söylemek") fiiline ise Kumaylamak (Rusça: кумайлер) biçimleri ile de rastlanır. 19. asırdan sonra tanınmaya başlamıştır.[1] Hömey/Kömey kavramı farklı Türk dillerinde gırtlak, boğaz manasına gelir.

Sıgıt-höömey stilleri

Höömey araştırmacıları

Tıva hömeyinin tarihi 20. yüzyılda başlamıştır. Bunun hakkında etnograf araştırmacısı Y. K. Yakovlev, Y.G. Grumm-Grjimaylo “Batı Moğolistan ve Uranhay yöresi” adlı kitabında höömey hakkında ilk açıklamalar yer alır.

Önemli hömeyciler

Eski feodal dönem Tıva'da höömey kültürel bir aktarım olarak devam etmiştir. A. Aksenov'un “Tıva halkının türküleri ” adlı kitabında bilinen hömeyci Soruktu Kırgızkızı çok etkili bir höömey yaptığını anlatır. Tuva Cumhuriyetinde Möngün Tayga bölgesinde yaşayan hömeyci Angırool Hertek, anası hömeyi doşpuluur ile birlikte daha güzel bir müziğe bürümüştür. Bütün bunları kendisi “Hömeycinin yaşamı” adlı kitabına yazmıştır.

Günümüzde Valentina Çüldüm (yurt dışı ve özellikle Avrupa ülkelerinde tanınan önemli hömeyci) ,Tıva ulusal orkestrasının üyelerinden Damıran Aylan, Şonçalay Oorjak ve “Tıva kızı” bölüğünün (grubu) üyelerinden Çoduraa Tumat ve başka hömeyciler ilk akla gelenlerdir.

Tuva Cumhuriyetinin ünlü hömeyci bölükleri (grupları) dünyaca da tanınmış olan “Hün-Hürtü”, “Çirgilçin”, “Tıva”, “Alaş”, “Çangı-Haya”, “Tıva kızı”.

Müziklerini höömeylendiren müzik grupları

Kaynakça
  • Badırgı M. Tıva höömey./Sübedey. №1.-Mayıs, 2010.
  • Kırgıs Z. K., «Hооmеy — jеmçujinа Tuvı», Kızıl, 1992 g.
  • Kırgıs Z. K., «Tuvinskое gоrlоvое pеniе», Nоvоsibirsk, 2002 g.

Dipnotlar
  1. http://gov.tuva.ru/region/culture/1319/

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.