Goli otok

Bölgedeki hayvan besicileri için oldukça uzun süredir bir otlama alanı olmasına rağmen, hiçbir zaman sürekli yerleşim yeri olmamıştır. Ada, I. Dünya Savaşı'nda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından Doğu Cephesi'nde esir düşen Rus askerleri için hapishane olarak kullanıldı.

1949 yılında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti tarafından ada, yüksek güvenlikli bir hapishane ve çalışma kampı haline getirildi. Komşu adalardan bir olan Sveti Grgur Adası da aynı şekilde kadın mahkûmların kaldığı bir hapishane haline döndürülmüştü. Tüm İnformbiro dönemi boyunca, 1956 yılına kadar bu ada siyasi mahkûmların tutulduğu bir hapishane olarak kullanıldı. Stalinci olduğu iddia edilenlerin yanı sıra bazı Komünist Parti üyeleri, hatta parti üyesi olmayan kimi kişiler de Sovyetler Birliği sempatizanı olmakla suçlanarak burada hapsedildi. Ayrıca pek çok anti-komünist Sırp, Hırvat, Makedon, Arnavut milliyetçi de bu adadaki hapishaneye kapatılmıştı. Hatta kimi adi suçlular da, cezalarını çekmek üzere buraya gönderilmişti.[1][2] Bu mahkûmların bir kısmı idam cezasına çarptırılmıştı.[3] Cezalarını çekmek üzere adaya gönderilen yaklaşık 16,000[4][5] siyasi mahkûmdan 400[4] ya da 600[6] kadarı adada yaşamını yitirdi.

Goli otok haritası

Mahkûmlar kışın aşırı soğuk rüzgarlar altında, yazın ise 35-40 °C (95-104 °F) sıcaklıkta taş ocaklarında ya da ahşap ve seramik atölyelerinde çalışmaya zorlanıyorlardı. Mahkûmlar ağır iş koşullarının yanı sıra, gardiyanların ya da diğer mahkûmların kötü muamelelerine ve kaba dayaklarına maruz kalıyorlardı.[7] Gardiyanları mahkûmların canına kast etmemekle birlikte, mahkûmların birbirlerini öldürmelerinin önüne geçmiyorlardı.[3]

Yugoslavya-SSCB ilişkileri normale döndükten sonra, Goli otok hapishanesi Hırvatistan SSC'ye devredildi. Goli otok, çok uzun süre Yugoslavya'da konuşulması yasak konulardan birisiydi. Antonije Isaković 1979 yılında Tren (Lahza) adında bir roman yazmakla birlikte, yayınlamak için Tito'nun ölümünü beklemek zorunda kaldı. Kitap yayınlanır yayınlanmaz çok satanlar listesine girdi.[8]

Hapishane 30 Aralık 1988 tarihinde kapatıldı[9] 1989 yılında tamamen boşaltıldı. Hapishane o günden bu yana boş olarak çürümeye terk edilmiştir.[10] Günümüzde turistler için adaya tekne seferleri düzenlenmektedir. Rab Adası'ndan gelen çobanlar da burada sürülerini otlatmaktadırlar. Adanın Hırvet ve Sırp mahkûmları kendi ülkelernde bir araya gelerek dernekler kurmuşlardır.[11][12]

Adayla ilgili pek çok edebi eser yazılmış, birçok televizyon, sinema filmi ve belgesel yayınlanmıştır.