Gerlengeç, Biga

Biga’da Manav olmayan köyler arasındaki en büyük grubu “Muhâcir” köyleri oluşturmaktadır. Burada hemen belirtelim ki, genel Türkçede “muhacir”, “göçmen” demektir. Ancak Biga’da “muhacir” kelimesi “göçmen” sözcüğüne göre daha dar bir anlama sahiptir. Biga’da “muhacir” denince bütün göçmenler değil, sadece Bulgaristan’dan gelen ve anadil olarak Türkçe konuşan göçmenler anlaşılır. Biga’da Pomaklara, Çerkezlere, Kumuklara, Çeçenlere, aslında onlar da “göçmen” olmalarına rağmen “muhacir” denmez; doğrudan bu grupların kendi adları söylenir.

Biga’da 39 tane muhâcir köyü vardır. Bunlar Adliye, Ağaköy, Akyaprak, Bakacaklıçiftliği, Balıklıçeşme (belediye), Çelikgürü, Çeltik, Çömlekçi, Dikmen, Eğridere, Gemicikırı, Gerlengeç, Göktepe, Güleçköy, Gündoğdu (Karantı), Gürçeşme (Arapçeşme), Gürgendere, Hacıhüseyinyaylası, Hacıpehlivan (Hulübeliler), Kaldırımbaşı, Kanibey (Popköy), Karaağaç, Karahamzalar, Katrancı, Kayapınar, Kazmalı, Kepekli, Kocagür, Kozçeşme (belediye), Otlukdere, Örtülüce, Sarısıvat, Sazoba, Selvi, Sığırcık, Sinekçi, Şakirbey, Şirinköy, Yenimahalle. Bu köylerin dışında ayrıca 17 köyde de muhacirler diğer gruplar (yerliler, Pomaklar, Çerkezler, Kumuklar) ile birlikte yaşamaktadır.

Muhacir köyleri, 1877-78 Osmanlı-Rus Harbinden sonra Bulgaristan’ın değişik yerlerinde gelen ve kendilerine “Doksanüç Muhaciri” denen kişiler tarafından 1878-1904 yılları arasında kurulmuşlardır. Biga’daki muhacir köylerinin çoğunluğu Bulgaristan’ın Razgrad, Eskicuma, Şumnu şehirleri civarındaki köylerden gelmektedirler. Ayrıca belirtelim ki, Biga ve köyleri Bulgaristan’dan her zaman muhacir almaya devam etmiştir. 1951-1952 yıllarında, 1970’lerde, 1989’da Biga Merkeze ve bazı köylerine yerleşen Bulgaristan’dan gelen muhacirler olmuştur. Biga’daki muhacir köylerinin çoğunluğu Bulgaristan’daki bir Türk köyünün olduğu gibi göç edip Biga’da yeni bir köy kurmaları şeklinde kurulmamıştır. Bu köylerin pek çoğu, Bulgaristan’ın birkaç köyünden gelen muhacir ailelerinin bir araya gelerek kurdukları köylerdir. Kayapınar gibi 42 hane tarafından kurulmuş küçük bir köy bile, Bulgaristan’ın dört ayrı köyünden (Razgrad’ın Araplar, Dereköy, Ayazlar ve Osmanpazarı’nın Hoca köylerinden) gelen muhacir aileler tarafından kurulmuştur[8]. Biga’daki muhacir köylerinin bir kısmı Doksanüç Harbinden hemen sonra 1878 yılında kurulmuştur. Ama bu köylerin çoğunluğu 1877-78 Harbinden 5-10 yıl sonra özellikle 1880’li yıllarda kurulmuştur. 1890’larda kurulan köyler de vardır. Bu köyleri kuran aileler, bu köyleri kurmadan önce Trakya’nın ve hatta Çanakkale ve Balıkesir’in çeşitli köylerinde geçici olarak 5, 10, 15 yıl kadar yaşamışlardır. Biga’daki muhacir köyleri devletin izniyle kurulmuşsa da, bu köylerin devlet tarafından kurulduğunu, muhacirlerin devlet tarafından başarıyla iskân edildiği söylenemez. Bu köylerin çoğunluğu bu köyleri kuran ailelerin kendi çabaları sonucunda kurulmuştur. Keza pek çok köyün kurulduğu arazi de çoğunlukla çevredeki yerli köylerden veya çiftliklerden ücreti mukabilinde satın alınmıştır.

Biga İlçesinin kuzeydoğusunda, Marmara Denizi kenarında ve Güvemalan ile Gerlengeç köyleri arasında ve Yüzölçümü 110 dekar olan Hoyrat Gölü'nün, Güvemalan yönünden gelen Mağara Deresi ve Koruoba Köyü yönünden gelen Böcekli Deresi ile beslenir. Gölün Marmara Denizi'ne bağlı küçük bir ayağı vardır.Jeolojik ve coğrafi yönden bir Lagün Gölü özelliğindedir. Balıkçılık ve kış aylarında kara avcılığı için, Hazinece icara verilmektedir. Hoyrat Gölü'nün batı yanı Gerlengeç Köyü tarafındaki kıyısında, antik çağlarda kurulduğu sanılan, Harpagion veya Harpagia adlı kent olduğu sanılmaktadır. Göl adını da bu antik kentten aldığı söylenmektedir.

Köyün yerli halkı Koruoba Köyü yönünden gelerek Hoyrat Gölü'nü besleyen Böcekli Deresi yerine Çınarlık Çayı adını kullanmaktadır.

1)Engin Gürsu, Biga-Pegai, 18-09-2001, Biga Doğuş Gazetecilik, Matbaacılık, Yayıncılık Ltd. Şti. 2)Prof.Kemal Gözler, Biga'da Doksan üç Muhaciri Köylerinin Kurulması: Yeniçiftlik Köyü Örneği"

• Yerelnet