Gürcü Hatun

Gürcü Hatun (Gürcüce: გურჯი-ხათუნი, "gurci h'atuni" ) (fl. ?-1286?), Gürcü prenses. Anadolu Selçuklu Devleti sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in eşlerinden biri, II. Alâeddin Keykubad’ın annesidir.

Dirhem, Sivas, 638 H. (1240-1241). Güneşin Gürcü Hatun'u, Aslan'ın II. Gıyaseddin Keyhüsrev'i temsil ettiği düşünülür.

Asıl adı Tamar idi. Anadolu’da Gürcü Hatun adıyla tanındı. Eşi II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in ölümünden sonra o devirde Anadolu’nun en güçlü kişisi olan vezir Pervâne Muineddin ile evlendi.

Sonradan Müslüman olan Gürcü Hatun, Muhammed Celaleddin-i Rumi'nin hamisidir.

Yaşamı

Annesi, Gürcü Krallığı'nı 1223-1245 arasında yöneten Kraliçe Rusudan; babası ise II. Kılıçarslan’ın oğullarından biri olan Erzurum Selçuklu Meliki Mugiseddin Tuğrul’un oğlu Gıyaseddin Davud’dur. Annesi, İlhanlılar’ın Anadolu’ya düzenledikleri seferlere destek vermek zorunda kalmış ve bu yüzden Anadolu Selçuklu Sultanı ile çatışmalar yaşamış; iki ülke arasındaki ilişkilerin kopmasını engellemek için kızını Gürcistan üzerine sefere gelen Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad’ın oğlu ile nişanlamıştı.

Alâeddin Keykubat’ın ölümünden sonra II. Gıyaseddin Keyhüsrev tahta çıktı ve Gürcü Hatun ile düğünleri yapıldı. Yeni Sultan eşine sevgisini bastırdığı paralarda göstermiştir.[1] Bu paralarda bulunan arslan-güneş tasvirinin kendisinin (arslan) ve karısı Gürcü Hatun’un (güneş) sembolleri olduğu ileri sürülmüştür. Bu sembol şir-û hurşid (Aslan ve Güneş) olarak bilinir, geçmişi daha eskiye dayanmakla beraber daha sonra İslam dünyasında yaygınlaşmıştır.

Gürcü Hatun’un, Gıyaseddin Keyhüsrev ile evliliğinden oğlu II. Alâeddin Keykubad dünyaya geldi.

1243 yılında Selçuklu ordusunun Kösedağ Savaşı’nda yenilgiye uğramasından üzerine Gürcü Hatun, II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in annesi Hunat Hatun ile birlikte kaçarak Sis’teki (bugünkü Kozan) küçük Ermeni Krallığı’na sığındı. Ancak Ermeni Kralı, onları Moğollar’a teslim etmiştir. Moğollar Selçuklu hanedanına mensup bu hanımlara saygılı davrandılar[1]

1246 yılında II. Gıyaseddin Keyhüsrev ölümünden sonra, Moğollar’ın büyük desteğine sahip Selçuklu Veziri Pervâne Muineddin devleti eline aldı; Gürcü Hatun’la evlenerek kendisini asıl sultan konumuna getirdi. II. Keyhüsrev zamanında eski dinini koruyan Gürcü Hatun, bu ikinci evliliği sırasında Müslüman olmuştur.

Bilim ve sanatın hamisi olarak bilinmektedir, özellikle Muhammed Celaleddin-i Rumi'nin dostu olarak tanınır. Mevlâna ve etrafındakilerin menkıbelerini anlatan Ahmed Eflâkî’nin Ariflerin Menkıbeleri isimli eserinde Gürcü Hatun’un ismi sık sık geçer.[1] Mevlana’nın ölümünden birkaç ay sonra Selçuklu sarayından emir Alâmeddin Kayser’in önerisi üzerine yapılması gündeme gelen Mevlana Türbesi'nin inşası için destek vermiştir.[2]

Kayseri’de Hunat Hatun Külliyesi’nde Hunat Hatun türbesi içindki Horasan harçla sıvalı bir mezar taşının Gürcü Hatun’a ait olabileceği iddia edilmiştir.[1]

Gürcü Hatun üzerine aynı adla, biri Gürcü yazar Dato Turaşvili'nin, diğeri Gisèle Durero-Köseoğlu'nun olmak üzere, iki roman yayımlanmıştır.[3]

Kaynakça
  1. Çayırdağ, Mehmet. "Gürcü Hatun". 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2016.
  2. Önder, Mehmet. "Mevleviğin Sistemleşmei Sultan Veled ve Diğer Postnişinler". http://www.rumimevlevi.com. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  3. "Üç Hürcü Hatun", Parna-Beka Çilaşvili/

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.