Fraunhofer çizgileri

Fizikte Fraunhofer çizgileri ismini Alman fizikçi Joseph Von Fraunhofer'dan alan tayfsal çizgiler grubudur.(1787-1826) Çizgiler ilk olarak güneşin soğurum çizgilerinin optik tayfında gözlemlenmiştir.

Gözle görülen Fraunhofer hatlarının güneş tayfı.
Mavi gökyüzü tayfı. Dalışlar Fraunhofer çizgilerinin dalgaboylarıdır.

Keşfi

1802'de İngiliz Kimyacı William Hyde karanlık çizgilerin tayfındaki varlığını ilk kez not etmiştir.[1] 1814'te Fraunhofer bu çizgileri ilkinden bağımsız olarak tekrar keşfetti ve bu çizgilerin dalgaboyları ile ilgili dikkatli ölçümler ve sistematik çalışmalar yapmaya başladı. Temelde 570 farklı çizgiyi haritalandırdı ve en temel olanları A'dan K'ya harflendirdi, daha zayıf olanlara ise diğer harfleri verdi.[2][3][4] Güneşin modern gözlemleri bu çizgilerin binlercesini tespit edebilir.

45 yıl sonra Kirchoff ve Bunsen[5] bazı Fraunhofer çizgilerine ısıtılmış element tayflarının yayım çizgilerinde rastladılar.[6] Kimysal elementlerin güneş atmosferinde soğurulmasının sebep olduğu güneş tayfındaki karanlık çizgiler doğru bir şekilde türetilmiştir.[7] Dünya atmosferindeki oksijenin soğurulmasından kaynaklı bazı çizgiler dünyasal çizgiler olarak tanımlanmıştır.

Kaynakça

Fraunhofer çizgileri tipik izgesel soğurum çizgileridir. Ne zaman soğuk bir gaz bir fotonun geniş izgesel kaynağı ile belirleyici arasında ise bu karanlık Çizgiler üretilir. Bu durumda, soğurulan foton olarak görülen yüklü foton tekrarsızlığındaki ışığın yoğunluk azalışından dolayı orijinalinden farklı yönlerde tekrar saçılır. Bu da soğurum çizgilerinin oluşmasına neden olur. Belirleyiciye doğru ilerleyen ilk ışığın tam tekrarsızlığından dolayı ışığa dönüşür ya da tekrar yayılır. Zıt olarak, eğer ki belirleyici parlayan gazdan direkt olarak yayılan fotonları görürse, belirleyici genellikle sıcak gazdaki atomların nicem yayım işlemlerinden kaynaklı yayılan tam tekrarsızlıklı fotonları görür ve bu da yayım çizgilerini oluşturur. Güneşte Fraunhofer çizgileri dış yüzeydeki gazlardan görülür. Bu gazla oldukça soğuktur ve oluştukları elementin yayım çizgilerini direkt olarak üretirler.

İsimlendirme

Fraunhofer çizgileri ve elementleri tabloda verilmiştir:

Harf Element Dalgaboyu (nm)
y O2 898.765
Z O2 822.696
A O2 759.370
B O2 686.719
C Hα 656.281
a O2 627.661
D1 Na 589.592
D2 Na 588.995
D3 or d He 587.5618
e Hg 546.073
E2 Fe 527.039
b1 Mg 518.362
b2 Mg 517.270
b3 Fe 516.891
b4 Mg 516.733
Harf Element Dalgaboyu(nm)
c Fe 495.761
F Hβ 486.134
d Fe 466.814
e Fe 438.355
G' Hγ 434.047
G Fe 430.790
G Ca 430.774
h Hδ 410.175
H Ca+ 396.847
K Ca+ 393.368
L Fe 382.044
N Fe 358.121
P Ti+ 336.112
T Fe 302.108
t Ni 299.444

C,F,G ve h Fraunhofer hatları hidrojen atomu yayım çizgilerinin Balmer serilerindeki alfa, beta, gama ve delta hatlarına denk gelmektedir. D harfi ile isimlendilen D1 ve D2 hatları çok iyi bilinen sodyum çiftleridir. Dalgaboyları 589.29 nm 'dir. Bu çiftin tarihsel isimlendirmesi artık yapışmıştır ve diğer alkali atomların temel halleri ile ilk ayrılmış halleri arasındaki geçişlere de verilmektedir. D1 ve D2 hatları uyarılmış hallerinin bilinen hassas yapılarını temsil eder. Bu alkalinin uyarılmış durumu hal değişimi P-durumunda olduğu için kafa karıştırıcı olabilir ve daha yüksek D-durumlarıyla karışıtırılmamalıdırlar.

Literatürde bazı hat isimlerinde anlaşmazlıklar vardır. Örneğin Fraunhofer d-hattı 466.814 nm 'deki camgöbeği demir hattını temsil ederken, 587.5618 nm 'deki D3 olarak etiketlenen sarı helyum hattını da temsil edebilir. Benzer olarak e-hattı içinde bir ikililik durumu söz konusudur, hem demiri hem de helyumu temsil edebilir. Bu ikililiği engellemek için hattın başına temsil ettiği elementin de ismi eklenir. Örnğin Demir e-hattı ve Helyum d-hattı gibi. İyi tanımlanmış dalgaboylarından dolayı Fraunhofer çizgiler optik malzemelerin kırılma indisleri ve dağınıklıklarını belirlemek için kullanılır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. William Hyde Wollaston (1802) "A method of examining refractive and dispersive powers, by prismatic reflection," Philosophical Transactions of the Royal Society, 92: 365-380; see especially p. 378.
  2. Hearnshaw, J.B. (1986). The analysis of starlight. Cambridge: Cambridge University Press. s. 27. ISBN 0-521-39916-5.
  3. Joseph Fraunhofer (1814 - 1815) "Bestimmung des Brechungs- und des Farben-Zerstreuungs - Vermögens verschiedener Glasarten, in Bezug auf die Vervollkommnung achromatischer Fernröhre" (Determination of the refractive and color-dispersing power of different types of glass, in relation to the improvement of achromatic telescopes), Denkschriften der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu München (Memoirs of the Royal Academy of Sciences in Munich), 5: 193-226; see especially pages 202-205 and the plate following page 226.
  4. Jenkins, Francis A.; White, Harvey E. (1981). "Fundamentals of Optics" (4th bas.). McGraw-Hill. s. 18. ISBN 0-07-256191-2Şablon:İnconsistent citations
  5. See:
    • Gustav Kirchhoff (1859) "Ueber die Fraunhofer'schen Linien" (On Fraunhofer's lines), Monatsbericht der Königlichen Preussische Akademie der Wissenschaften zu Berlin (Monthly report of the Royal Prussian Academy of Sciences in Berlin), 662-665.
    • Gustav Kirchhoff (1859) "Ueber das Sonnenspektrum" (On the sun's spectrum), Verhandlungen des naturhistorisch-medizinischen Vereins zu Heidelberg (Proceedings of the Natural History / Medical Association in Heidelberg), 1 (7) : 251-255.
  6. G. Kirchhoff (1860). "Ueber die Fraunhofer'schen Linien". Annalen der Physik. 185 (1). ss. 148-150. Bibcode:1860AnP...185..148K. doi:10.1002/andp.18601850115.
  7. G. Kirchhoff (1860). "Ueber das Verhältniss zwischen dem Emissionsvermögen und dem Absorptionsvermögen der Körper für Wärme und Licht". Annalen der Physik. 185 (2). ss. 275-301. Bibcode:1860AnP...185..275K. doi:10.1002/andp.18601850205.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.