Fezleke-i Tarih-i Osmânî

Fezleke-i Târihi Osmânî, Ahmet Vefik Paşa’nın yazdığı, ilk baskısı 1869’da (kimi kaynaklara göre 1863/1864) yapılan bir tarih kitabıdır.

Eser, 36 yıl boyunca Osmanlı rüştiyelerinde (orta dereceli okullarda) ders kitabı olarak okutulmuştur. Kitapta Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan padişah Abdülaziz zamanına kadar olan tarihi altı bölüme ayrılarak incelenir; bu dönemlerdeki devlet örgütü ve çağın uygarlığı konu edilir.

Ahmet Vefik Paşa bu eseri, 1864’te Bursa valiliğinden alınıp açıkta kaldığı dönemde kaleme aldı. Daha önce “Târih-i Osmânî” adıyla yayımlanan ve Vaka-i Hayriye olayı ile son bulan kitabına eklemler yapması ile bu kitap ortaya çıktı.[1]

Eser, Oğuz boylarının Maveraünnehir’den Batı’ya doğru göç etmelerini anlatarak Osmanlı Beyliği’nin kuruluşuna giriş yapar. Her yüzyıl ayrı bölümlerde anlatılır. O yüzyılda yönetimde bulunan padişahlar, saltanat süreleri, babalarının isimleri, toplam ömürleri bir çizelgede gösterilir. Her padişah döneminde meydana gelen olaylar ve ardından o dönemin kültürel konuları işlenir.[1] III. Selim’den sonraki her padişaha bir bölüm ayrılmışken; III. Selim ve ondan sonraki padişahların dönemlerindeki olaylar özet olarak anlatılmıştır.[2] Osmanlı-Rus savaşlarının yaşandığı bir dönemde kaleme alınan kitabın daha sonraki tarih ders kitaplarından önemli bir farkı, Rus tarihi ve kültürüne daha çok yer vermesidir.[2].

170 sayfadan oluşan kitap, birçok defa izinli ve izinsiz basılmıştır.[1]