Dawn (uzay sondası)

Dawn, asteroit kuşağının bilinen üç proto-gezegeninden ikisi olan Vesta ve Ceres'i inceleme göreviyle NASA tarafından 2007 yılının Eylül ayında fırlatılan uzay sondasıdır.[2] 1 Kasım 2018 tarihinde emekliye ayrılmış olup hâlen ikinci hedefi olan cüce gezegen Ceres'in yakınlarında serbest yörüngede bulunmaktadır. Dawn dünya dışı iki cismin birden yörüngesine giren[5], Vesta ile Ceres'i ziyaret eden ilk uzay aracıdır. Ayrıca 2015 yılının Mart ayında yine 2015 yılının Temmuz ayında Plüton gezegenine yakın geçiş yapan New Horizons'tan bir kaç ay önce Ceres'e vararak bir cüce gezegenin yörüngesine giren ilk uzay aracı[6] olmuştur.

Dawn
Organizasyon NASA
Başlıca yükleniciler Orbital Sciences
JPL
UCLA
Fırlatma tarihi 11:34:00, 27 Eylül 2007[1]
Taşıyıcı roket Delta II 7925H
Fırlatma yeri Cape Canaveral SLC-17B
Görev süresi

Planlanan: 9 yıl[2]

En son: 11 yıl 1 ay 5 gün
COSPAR kimliği 2007-043A
Web sayfası NASA
NASA JPL
Kütle 1.240 kilogram (2.730 lb)[3]
Güç 10,000 watts at 1 AU[4]
1,300 watts at 3 AU[3]

Dawn Vesta etrafındaki yörüngesine 16 Temmuz 2011'de girdi ve 14 aylık gözlem görevini 2012 yılının sonlarında tamamlayarak Ceres'e gitmek üzere ayrıldı.[7][8] 6 Mart 2015'te Ceres yörüngesine girdi.[9][10] NASA üçüncü bir hedefe daha gitme teklifini değerlendirdi fakat aksi yönde karar aldı.[11] 19 Ekim 2017'de NASA sondanın hidrazin yakıtı bitene kadar görevin uzatılacağını duyurdu.[12] 1 Kasım 2018'de NASA Dawn uzay aracının hidrazin yakıtının bittiğini, böylece görevinin sona erdiğini duyurdu. Uzay aracı hâlen Ceres yakınlarında serbest durumda bulunmaktadır.[13]

Dawn görevi NASA'nın Jet Propulsion Laboratory bölümü tarafından yönetilmiştir. Göreve NASA'nın İtalya, Almanya ve Fransa'dan Avrupalı ortakları uzay aracı parçaları vererek katkıda bulunmuşlardır.[14] Bu görev uzay aracının iki gök cisminin yörüngesine girip çıkmasına olanak tanıyan iyon motorunun kullanıldığı ilk NASA keşif görevidir. Voyager programı gibi konvansiyonel motorlar kullanan daha önceki çoklu hedef görevleri hedeflerine yakın geçişle sınırlı kalmıştı.[15]

Proje Tarihçesi

Teknolojik arkaplan
SERT-1: İyon motorlu ilk NASA uzay aracı;[16] 20 Temmuz 1964'te fırlatıldı.[17]

Amerika Birleşik Devletlerinin çalışabilir durumdaki ilk iyon motoru 1959 yılında NASA'nın Ohio'daki Glenn Araştırma Merkezinde Harold R. Kaufman tarafından inşa edildi. Motorun tasarımı, yakıt olarak civa kullanan ızgaralı elektrostatik iyon motoru tasarımına benzerdir. Motorun yörüngealtı testleri 1960'larda yapıldı. Motor 1964 yılında Space Electric Rocket Test 1 uzay sondasına monte edilerek yörüngealtı uçuşta test edildi. Motor Dünyaya düşmeden önce 31 dakika boyunca başarılı bir şekilde çalıştı.[18] Bu testin ardından 1970 yılında SERT-2 yörünge testi yapıldı.

1998 yılında NASA tarafından fırlatılan Deep Space 1 (DS1), yakıt olarak ksenon kullanan iyon motorunun bir bilim görevinde uzun süreli kullanılabileceğini gösterdi.[19] DS1, NSTAR elektrostatik iyon motoru dahil olmak üzere bir dizi teknolojinin çalıştığını doğrulamasının yanı sıra bir asteroite ve bir kuyruklu yıldıza yakın geçiş yaptı.[20] DS1'in İyon motoruna ek olarak çalıştığını doğruladığı diğer teknolojilerin içinde Dawn uzay aracında uzak mesafe iletişim için kullanılan Small Deep Space Transponder da yer alıyordu.[20]

Kaynakça
  1. "Dawn". NASA. 27 Eylül 2007. 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016.
  2. McCartney, Gretchen; Brown, Dwayne; Wendel, JoAnna (7 Eylül 2018). "Legacy of NASA's Dawn, Near the End of its Mission". NASA. NASA.1. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  3. Rayman, Marc; Fraschetti, Thomas C.; Raymond, Carol A.; Russell, Christopher T. (5 Nisan 2006). "Dawn: A mission in development for exploration of main belt asteroids Vesta and Ceres" (PDF). Acta Astronautica. 58 (11). ss. 605-616. Bibcode:2006AcAau..58..605R. doi:10.1016/j.actaastro.2006.01.014. 30 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016.
  5. Rayman, Marc (8 Nisan 2015). "Now Appearing At a Dwarf Planet Near You: NASA's Dawn Mission to the Asteroid Belt". Silicon Valley Astronomy Lectures. 27 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  6. Siddiqi, Asif A. Beyond Earth: A Chronicle of Deep Space Exploration, 1958–2016 (PDF) (İngilizce). NASA History Program Office. ISBN 9781626830424. 6 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
  7. "NASA's Dawn Spacecraft Hits Snag on Trip to 2 Asteroids". Space.com. 15 Ağustos 2012. 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  8. "Dawn Gets Extra Time to Explore Vesta". NASA. 18 Nisan 2012. 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  9. Landau, Elizabeth; Brown, Dwayne (6 Mart 2015). "NASA Spacecraft Becomes First to Orbit a Dwarf Planet". NASA. 7 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  10. Rayman, Marc (6 Mart 2015). "Dawn Journal: Ceres Orbit Insertion!". Planetary Society. 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  11. Grush, Loren (1 Temmuz 2016). "NASA's Dawn spacecraft won't be leaving dwarf planet Ceres". The Verge. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  12. Landau, Elizabeth (19 Ekim 2017). "Dawn Mission Extended at Ceres". NASA. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  13. Northon, Karen (1 Kasım 2018). "NASA's Dawn Mission to Asteroid Belt Comes to End". NASA. 17 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  14. Evans, Ben (8 Ekim 2017). "Complexity and Challenge: Dawn Project Manager Speaks of Difficult Voyage to Vesta and Ceres". AmericaSpace. 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  15. Rayman, Marc; Fraschetti, Thomas C.; Raymond, Carol A.; Russell, Christopher T. (5 Nisan 2006). "Dawn: A mission in development for exploration of main belt asteroids Vesta and Ceres" (PDF). Acta Astronautica. 30 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  16. "Glenn Contributions to Deep Space 1". NASA. 10 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  17. Ronald J. Cybulski; Daniel M. Shellhammer; Robert R. LoveII; Edward J. Domino; Joseph T. Kotnik (1965). "RESULTS FROM SERT I ION ROCKET FLIGHT TEST, NASA Technical Note D2718" (PDF). NASA. 31 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  18. "Innovative Engines – Glenn Ion Propulsion Research Tames the Challenges of 21st Century Space Travel". NASA. 15 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  19. Rayman, M.D.; Chadbourne, P.A.; Culwell, J.S.; Williams, S.N. (1999). "Mission design for deep space 1: A low-thrust technology validation mission" (PDF). 45 (4-9). Acta Astronautica. ss. 381-388. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  20. Jim Taylor (Ağustos 2009). "Dawn Telecommunications" (PDF). NASA/JPL. 27 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.