Conrad Gesner

Conrad Gesner (d. 26 Mart 1516, Zürih, İsviçre - ö. 13 Aralık 1565, Zürih, İsviçre) İsviçre'li doğabilimci,filozof,doktor.

Conrad Gesner
İsviçre'li doğabilimci
Doğum	26 Mart 1516 İsviçre / Zürih
Ölüm	13 Aralık 1565 (49 yaşında) İsviçre / Zürih

İsviçreli Protestan reformcu Huldreich Zwingli’nin himayesi altında bulunan ve vaftiz oğlu olan Conrad Gesner’in bulunduğu ortam nedeniyle ilahiyat  okumak kaderiydi. Zürih’te  bulunan Fraumünster  ilahiyat fakültesinde okuyan Gesner, 1531 yılında Zürih’ten ayrıldı.

Tanınmış bir Yunanca ve İbranice uzmanı oldu. 1537’de 21 yaşındayken, yeni kurulan Lozan Akademisi’nin  Yunanca Kürsüsünün ilk başkanı oldu.[1] Bern hükûmeti tarafından verilen bu görev onun itibar kazanmasında etkili oldu. İlahiyat eğitimi almış olmasına rağmen Gesner’in tıp alanına her zaman  ilgisi vardı. Kürsü başkanı olmadan önce  tıp eğitimi almaya başlamıştı. İlk olarak Bourges’da sonrasında ise Paris ve Basel’te  tıp alanında eğitim gördü. 1541 yılında Basel’den doktorasını aldı.

Daha sonra Gesner, yakın arkadaşı Clauser’in  tavsiyeleri üzerine botanik çalışmaları için Montpellier’e seyahat etti. Döndüğünde baş doktor olarak anıldığı Zürih şehrine kalıcı olarak yerleşti. Gesner meraklı ve heyecanlı bir gezgindi, Alplerde ve Adriyatik kıyılarında araştırmalar yaptı. Birçok kaynak(doküman) topladı. Bu topladığı kaynaklarla botanik ve zooloji  alanlarında önemli bilimsel birçok tez hazırladı. 39 yaşında zor koşullara rağmen Lucerne gölünün yakınlarında bulunan Mont Pilate’ye tırmandı. Bunun yanında Gesner  birbirinden farklı birçok alanla da ilgilenmişti. Bunlardan biri eski diller ve hayat bilimleriydi.1535 yılında Yunanca-Latince bir sözlük hazırladı.Filoloji alanında kendini çok geliştiren Gesner, Yunanca dersler verdi ve filoloji ile ilgili tezler yayınladı,  Lordun Duası’nı 22 farklı dile çevirdi.

Gesner  özverili bir şekilde çalışarak dört ciltlik  Bibliotheca Universalis (Evrensel Kitaplık ) adlı eserini hazırladı.İndekste  Yunan, Latin ve Hebrew yazarlarına yer verdi. Bu eserle adını duyurdu ve bibliyografyanın kurucusu unvanını kazandı.[2]

Gesner birçok alanda uğraşmasına rağmen doğa tarihi her zaman en çok ilgisini çeken alandı. Oberhessen’li Valerius  Cordus’un (1515-44) Historie  Stirpium (Bitkiler Üzerine İncelemeler) adlı kitabı Gesner’in çabalarıyla,  Cordus’un ölümünden on yedi yıl sonra 1561 yılında yayınlanabildi.

Gesner’in kendisi de  Opera Botanica (Botanik eserleri) adlı eserini hazırladı. Kitapta Gesner tarafından çizilen 1500 kadar levha yer almaktaydı.Baskıya kendisi hayattayken başlanmış olduğu halde, kitap ancak ölümünden sonra tamamlanabildi. Bu eser, Gesner’in bitki yapısının  bitkiler alemini sınıflandırmadaki önemini  tam anlamıyla kavramış olduğunu göstermektedir.[3]

Zooloji alanında da çalışmaları bulunan Gesner’in beş ciltlik  Historiae  Animalium (Hayvanların Tarihi) isimli eseri bugün onun en bilinen  eserlerinden biridir.1551 yılında basılmaya başlanan eser ancak 1587 yılında  tamamlanabilmiştir. Yayınlandığı dönem ve sonrasında da çok büyük ses getiren ve ilgi gören bu eser 4500 sayfayı aşan çok önemli bir çalışmaydı. Hatta eser yayınlanmasından  iki yüz yıl sonra bile  dünyaca ünlü zoolog Georges Cuvier’in ilgisini çekmişti.

Bu ansiklopedik eserde, Gesner hayvanlar için yeni bir sınıflandırma verdi; botaniktede bunu yapmış ve bitkileri ‘çiçek açanlar’ – ‘çiçek açmayanlar’ olarak veya özsuyunun sağlanış şekline göre ayırmıştı.Gesner’in hayvanları yeniden sınıflandırması başarılı olmadı ama kitabın kapsamı ve hacmi, hayvan türlerini sınıflandırma konusunun yeniden düşünülmesi gerektiğini vurguladı.[4] Ayrıca Gesner’in ilgisini paleontoloji çalışmalarıda çekmişti. Gesner, taslak fosil çalışmaları bulunan ilk doğabilimci olarak kabul edilir.

1560’ta Brezilya’da başlayan 1565’te Zurih’e ulaşan veba salgınında Gesner yaşamını yitirmiştir.