Cephe (meteoroloji)
Cephe, farklı özelliklerdeki iki hava kütlesini birbirinden ayıran hat. Sıcak cephe ve soğuk cephe olmak üzere başlıca iki cephe türü vardır.
Hava kütlesi
Bir hava kütlesinin sıcaklık ve nem oranı gibi bazı özellikleri hemen hemen homojendir. Hava kütleleri şu özelliklerine göre farklı sınıflara ayrılırlar:
- Köken
- Güzergâh
- Havanın diverjans veya konverjans durumu.
Köken
Orijin ya da köken kavramı hava kütlesinin karasal ya da okyanussal olması durumudur. Okyanus havasının nem oranı oldukça yüksektir ve alçak katmanlarda doymuş olabilir. Karasal bir hava kütlesi ise görece kurudur.
Güzergâh
Güzergâh hava kütlesinin izlediği yoldur. Örneğin kutupsal bir hava kütlesi küçük enlemlere doğru ilerlerken alttan ısınır ve kararsız hale gelir. Tropik bir hava kütlesi ise büyük enlemlere doğru ilerlerken alttan soğur ve daha kararlı hale gelir.
Diverjans ve konverjans
Diverjans yüksek basınç merkezinde (H) havanın çökerek yanlara dağılmasıdır. Konverjans ise alçak basınç merkezinde (L) havanın merkezde toplanarak yükselmesidir.
Sıcak cephe
Sıcak ve soğuk hava kütleleri karşılaştığında sıcak hava kütlesi yüzeyde soğuk hava kütlesinin yerini alıyorsa sıcak cephe oluşur. Sıcak cephenin eğim oranı 1/150'dir. 600 nm genişliğinde dahi olabilir. Sıcak cephenin yüzeyde başladığı noktadan 200 nm ilerisine kadar yağış gerçekleşebilir. Genellikle stratiform bulutlar görülür. Virga görülebilir.
Sıcak cephe yaklaştığında basınç düşmeye başlar ve geçtikten sonra basınç düşmesi yavaşlar veya durur. Kuzey yarıkürede rüzgâr istikameti saat yönünde değişir (veer).
Karakteristikleri:
- Stratiform (stratüs ailesinden) basamak basamak alçalan bulutlar
- Basınç düşmesinin cephe geçtikten sonra durması veya yavaşlaması
- Yağış artışı, görüş düşmesi, muhtemel sis
- Rüzgâr istikameti saat yönünde ilerler
- Sıcaklık artması
Soğuk cephe
Dik bir cephe türüdür (1/50). Genişliği 30-50 nm'dir.
Karakteristikleri:
- Kümüliform (kümülüs ailesinden) bulutlar görülür
- Sıcaklık aniden düşer, işbâ düşer
- Rüzgâr istikameti saat yönünde ilerler
- Basınç düşer. Cephe geçtikten sonra artar