Cemaleddin Muhammed

Cemaleddin Muhammed ikinci Böriler Şam Atabeyi olan Tacülmülk Böri'nin en küçük oğlu idi. 1139'da Baalbek valisi olarak görev yapmaktaydı. 22/23 Haziran 1139'da gece yarısı o vakit Böriler Şam Atabeyi olan ağabeyi Şehabeddin Mahmud bir suikasta maruz kalarak üç genç saray hizmetkarı tarafından öldürüldü. Şam Veziri olan Muinnedin Unur büyük bir enerji ile devlet işlerini eline aldı. Önce ölmüş olan Şam Atabeyi Şehabeddin Mahmud'un küçük kardeşi olan Cemaleddin Muhammed'e valisi olduğu Baalbek'den ivedikle Şam'a geri gelmesini sağlamak için haberciler gönderdi. Cemaleddin Muhammed'in Şam ilerigelenleri ve halkı tarafından atabey olduğunun kabul edilmesi için tedbirler aldı. Bu arada Suikastı yapan üç genç saray hizmetkarı yakalandılar, idam edildiler ve cesetleri kale duvarların astırıldı. Gayet hızla Şam'a gelen Şehabeddin Muhammed halka da açık bir cülus töreniyle Böriler Şam Atabeyliği tahtına geçirildi.[1][2]

Cemaleddin Muhammed ve Şehabeddin Mahmud'un annesi olan Zümrüt Hatun yeni bir nikâh yapmış ve hem Musul Atabeyi hem de Halep Atabeyi olan İmadeddin Zengi ile evlenmişti. Kocasını Şam şehrini eline geçirip Şam Atabeyliğini de eline almaya teşvik etti. Fakat Şam'da Böriler veziri olan Muinnedin Unur'un bir Şam kuşatmasına karşı başarılı bir direnme yapacağını düşünen İmadeddin Zengi, önce Şam Atabeyliği'nin önemli kalesi olan Baalbek'i 20 Ağustos 1239'da kuşatmaya aldı. Baalbek yapılan müzakerelerden sonra 21 Ekim'de Zengi'ye teslim oldu. Teslim için yapılan müzakereler sırasında Zengi Baalbek'de direnen birliklerin askerlerinin hayatlarının bağışlanacağına söz vermişti. Fakat kale teslim olduktan sonra bu askerlerin öldürülmesini emretti. Böylelikle Şam'da bulunan ahaliyi korkutacağını ve Şam askerlerinin direnme morallerini kıracağını düşünmekte idi.[1][2]

Bundan sonra Zengi dikkatini Şam'a çekerek bu şehri 1 Aralık 1139'da bir defa daha kuşatma altına aldı. Fakat Zengi'nin Baalbek'de sözlerini tutmaması Şam'daki Böriler idaresinin; ordusunun ve halkın Zengi'ye karşı direnme kararlarını daha da pekiştirmişti. İmadeddin Zengi bu kuşatma başında yeni bir taktik uygulamaya koydu. Yeni ve genç Şam atabeyi olan Cemaleddin Muhammed'e eğer Şam Atabeyliği'nden feragat ederse diğer bir Suriye şehri atabeyliği verebileceğini bildirdi. Şam'da Vezir olan Muineddin Unur Cemaleddin Muhammed'e bu teklifi kabul etmemesini tavsiye etti. Şam Atabeyi, halkı ve ordusu Vezir Muineddin Unur'u destekleyerek Şam'ı Zengi'ye teslim etmediler. 21 Aralık 1139'da Şam kuşatmasına devam etmekte olan İmadeddin Zengi Şam'a yeni bir teklif gönderdi. Şam teslim olup yeni Şam Atabeyi'nin İmadeddin Zengi olduğu kabul edilirse, Cemaleddin Muhammed'in ya Humus Atabeyi ya da Baalbek Atabeyi olduğunu kabul edecekti. Cemaleddin Muhammed Zengi'nin bu teklifini müspet karşılamakta idi. Fakat Muineddin Unur, Zengi'ye inanmanın doğru olmayacağını ve Zengi'nin gayet sözüne sadakatsız bir hükümdar olduğunu, geçmişte vermiş olduğu çok ciddi sözlerden döndüğünü Cemaleddin Muhammed'e inandırdı ve onun Zengi'nin teklifini kabul etmemesini sağladı.[1][2]

29 Mart 1140'ta Böriler Şam Atabeyi olan Cemaleddin Muhammed Şam'da vefat etti. Yerine Şam Atabeyi olarak daha küçük yaşta olan oğlu Mucireddin Abak altıncı Böriler Şam Atabeyi olarak tahta geçirildi ve onun taht naibi Muineddin Unur oldu.[1]

• Böriler

• Fransızca Wikipedia "Jemal ad-Din Muhammad" maddesi .

• Maalouf, Amin (Tr.çev. Mehmet Ali Kılıçbay) (1998), Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları, ISBN 975-545-092-0.
• Sevim, Ali ve Merçil, Erdoğan (1995), Selçuklu Devletleri Tarihi: Siyaset, Teşkilât ve Kültür', Ankara: TTKY, , ISBN 9789751606907
• Alptekin, Coşkun (1985) Dimaşk Atabeyliği (Toğ-Teginliler), İstanbul:Marmara Üniversitesi Yayın s.122-125
• R. LeTourneau, "Burids", H.A.R.Gibb, J.H.Kramers, E. Levi Provencal ve J. Schacht (ed.), (1986) The Encyclopedia of Islam, Vol. I, Londra. (İngilizce)
• Grousset, Rene (1934 Yen.bas. 2006), Histoire des croisades et du royaume franc de Jérusalem - II. 1131-1187 L'équilibre, Paris: Perrin. (Fransızca)