Birinci İspanya Cumhuriyeti
Birinci İspanya Cumhuriyeti, kısa ömürlü cumhuriyet olmuştur. Cumhuriyet, İsabella'nın iktidardan düşmesinden ardından devam eden kaos ortamı Amadeo'nun kral olmasının ardından da devam etmesi üzerine ilan edildi. Martínez-Campos y Antón cumhuriyete darbe yaparak eski sistemi tekrar tesis ederek restorasyon hükûmeti kuruldu.
República Española İspanya Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1873-1874 | |||||||||
 Bayrak
.svg.png.webp) Arma
| |||||||||
|
Millî marş Himno Riego | |||||||||
.png.webp) | |||||||||
| Başkent | Madrid | ||||||||
| Yaygın diller | İspanyolca | ||||||||
| Hükûmet | Cumhuriyet | ||||||||
| Başkan | |||||||||
• 1873 | Estanislao Figueras | ||||||||
• 1873 | Francisco Pi y Margall | ||||||||
• 1873 | Nicolás Salmerón | ||||||||
• 1873-1874 | Emilio Castelar | ||||||||
• 1874 | Francisco Serrano | ||||||||
| Başbakan | |||||||||
• 1874 | Juan de Zavala | ||||||||
• 1874 | P. Mateo Sagasta | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
• Kuruluşu | 1873 | ||||||||
• Amadeo I tahttan çekilmesi | 11 Şubat 1873 | ||||||||
• Kanton Devrimi | 12 Temmuz 1873 | ||||||||
| 29 Aralık 1874 | |||||||||
• | 1909-1910 | ||||||||
• Dağılışı | 1874 | ||||||||
| Para birimi | İspanyol pesetası | ||||||||
| |||||||||
.svg.png.webp){kind=small}
Arka planı
İsabella'nın kaçması
Eylül 1868 yılında donanma komutanı Juan Bautista Topete sahil kesiminde bulunan ve ilk demokratikleşme hamlesinin başladığı yer olan Cadiz'te İsabella'ya karşı ayaklanması ile gerçekleşti. Bu olay aslında İsabella'nın babasına karşı olan ayaklanma gibiydi. O da ordu tarafından gerçekleşmişti.
Devrimden sonra Manuel Pavía kontrolündeki kraliyet ordusu devrim saflarına katılan komutan Francisco Serrano Domínguez'e bağlı ordusu ile Alcolea Savaşında çarpıştı. Savaşı devrimci güçler kazanarak kraliyetin gücünü kırdı. Domínguez, ordusu ile birlikte başkent Madrid'e yürümeye başladı. Bunun üzerine kraliçe Isabella tahttan düştü. Bunun üzerine İsabella Fransa'ya kaçtı. Isabella 1904 yılına kadar yaşadı ve Paris'te öldü.
Amadeo dönemi
İspanyol devrimi başarıya ulaşmış ve Isabella devri sonra ermişti. İspanyol Meclisi olan Cortes, yeni bir hanedanlık altında monarşiyi yeniden kurulmasına karar verir. Bunun için İtalya'da hakim olan Savoy Hanedanlığına mensup olan ve Aosta Dükü olan Amadeo I, 16 Kasım 1870 tarihinde İspanya Kralı oldu. 2 Ocak 1871 tarihinde ise Madrid'de anayasayı koruyacağını ilan etti.
Yeni Kral seçilmesine rağmen ülkede kriz vardı. General Marqués de los Castillejos suikaste uğradı. Bununla birlikte ülkede birçok suikast girişimleri olmuştu. Bask ve Katalan bölgelerinde Üçüncü Carlist ayaklanması meydana geldi. Aynı dönemde cumhuriyetçilerde ülke genelinde ayaklanmalar başlattı. Müdahale için gönderilen ordu topçuları greve gitti. Bunların yanı sıra Küba'da bağımsızlık savaşı başladı.
Cumhuriyet
Ülkede meydana gelen olaylar Amadeo'nın halk desteğine sahip olmadığını kanıtlamıştı. Amadeo ise grev ilan eden topçulara karşı bir emir yayınlamakla meşguldü. Ancak aynı günün gecesinde İspanya'da bir cumhuriyet ilan edildi. Bu durum karşısında Amadeo tahttan feragat ettiğini açıkladı. Ancak cumhuriyetin ömrü kısa oldu. Arsenio Martínez-Campos y Antón'un komutasındaki ordu 29 Aralık 1874 yılında darbe yaparak ülkede bulunan cumhuriyeti yıktı. İspanya'da restorasyon hukumeti kurularak devrim öncesinde ülkenin sahibi olan Borbon Hanedanlığı ülkeye tekrar sahip oldu. Tahtta devrimin hedefindeki Isabel'in oğlu Alfonso geçti. Alfonso dönemi İspanya için döneme göre en iyi dönem olarak kabul edilir.