Bedel Geçiti

Bedel Geçiti, (Kırgızca: Бедел арт, Bеdеl аrt) Kırgızistan ve Çin'in Sincan eyaleti sınırı arasındaki Tanrı Dağları silsilesinde ortalama deniz seviyesinden 4284 metre yüksekteki bir dağ geçididir. Kırgızistan yer adlarında art “dağ geçidi” karşılığında kullanılmakla birlikte günümüz Kırgızcasında aşuu ve bel sözleri işletilmektedir. Bir tarafı çok yüksek diğer tarafı uçurum olan coğrafi şekillerin adlandırılmasında kullanılmaktadır.

Divân-ı Lügati't-Türk'te;

"بدل ارت Badal art Uç ile Barsgan arasında sarp bir yer, bir tepe." şeklinde tanımladığı bu dağ geçididir.[1] Eski Türkçede "art" Sırt, dağ beli ve sırtı; sarp yer, yokuş, boyun, tepe anlamındadır.

Tarihsel olarak, Bedel geçiti Çin ile Orta Asya arasında İpek Yolu ticaret güzergâhında büyük hizmet vermiştir. Dağ geçiti Çin'i Issık Gölü'nün güney kıyısındaki küçük bir kasaba olan Barsgan'na bağlar.

30 Temmuz 1916 yılında Urkun isyanında söylendiğine göre Rus güçlerinden kaçıp Bedel Geçiti üzerinden Çin'e geçmek isteyen 100,000 Kırgız ölmüştür[2]. Rus kaynakları ise isyanda, 3,000 insanın yaşamlarını yitirdiklerini iddia ederler[3].