Bazgireti

Kilise kalıntısından hareketle Bazgireti’nin, bölgenin Osmanlıların eline geçmesinden önce de bir yerleşme olduğu söylenebilir.[1] Köyün adı Karedeniz defnesinin Gürcücede karşılığı olan “badzgi”den (ბაზგი)[2] ya da aynı anlamdaki “badzgari”den (ბაძგარი)[3] geldiği tahmin edilir. Bazgireti adının köydeki "Bezgienti" aile adından gelebileceğine dair görüş de vardır.[4]

Bazgireti, tarihsel Şavşeti bölgesinin yerleşim yerlerinden biriydi. Şavşeti’nin de bir parçası olduğu Tao-Klarceti, Gürcü yönetimindeyken 1080 yılında Büyük Selçuklular tarafından istila edildi. Daha sonra birkaç kez el değiştiren bölge 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçti ve Çıldır Eyaleti içinde yer aldı. Uzun süre Osmanlı yönetimi altında kalan Bazgireti, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlılar yenilince Rusya İmparatorluğu sınırları içinde kaldı. Bu savaştan bir süre sonra Bazgireti’nin nüfusu 1886 tarihli Rus kayıtlarına göre 30 hanede yaşayan 224 kişiden oluşuyordu ve köyde yaşayanların tümü Gürcü olarak kaydedilmiştir. Köyün Kartshali ve Gameşeti adlı mahalleri vardı.[5] 1908 tarihinde ise, köyde yaşayan Gürcülerin sayısı 304 kişiye yükselmişti. Bazgiteri 1910 yılında Rus yönetimindeki Artvin iline (okrug) bağlı Şavşat-İmerhevi ilçesinde (uçastka) yer alıyordu.[6]

I. Dünya Savaşı sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardında Bazgireti, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde kaldı. 1921'de Türkiye'ye katıldı. 1922 tarihli nüfus cetveline göre köyün nüfusu 45 hanede yaşayan 284 kişiden oluşuyordu.[7] Bazgireti’nin adı 1925'te Maden olarak değiştirildi. Ertesi yılki nüfus tahririne göre Bazgireti’de 48 hanede 323 kişi yaşıyordu.[8][9]

Köyün yakınlarında, Sadzgirela olarak adlandırılan tepede bir köy kilisesi vardı. Tek mekânlı bir yapı olan kiliseden geriye yıkıntılar kalmıştır.[1]