Bahçesaray

19. yüzyılda Kırım Bahçesaray'dan gelen Kırım Tatar Göçmenlerine ithafen bu adı almıştır.

1962'ye kadar Siirt'in Pervari ilçesinin bucağıyken, daha sonraları Van'ın Gevaş ilçesine bağlanmıştır. 1987'de ilçe olmuştur. Eski adı Müküs'tür. 1915 öncesi çoğunluklu bir Ermeni nüfus vardı. 1915'teki Ermeni Kırımı'nın ardında Ermeniler ilçeyi terk etmek zonunda kaldılar. İlçede eski kiliseler vardır.

05.02.2020 tarihinde ilçeye çığ düşmüş AFAD, İtfaiye, JÖAK, köy korucuları ve gönüllü birlikler bölgeye gönderilmiştir. Arama kurtarma faaliyetleri devam ederken 2. Çığ düşmesiyle jandarma, itfaiye, AFAD personeli ve sivil vatandaşların olduğu 42 kişi hayatını kaybetmiş, Cumhurbaşkanı başdanışmanı, AFAD müdürününde aralarında bulunduğı birçok kişi yaralanmıştır. Olay ülke gündeminde uzunca yer bulmuştır.

En önemli geçim kaynakları ceviz ve bal üretimidir. Bölgede tarım ve hayvancılıkta yapılmaktadır. Müküs balı meşhurdur. Ceviz ağaçlarının kütüğünü satarak önemli miktarda gelir elde eder. Ceviz kerestesinden yapılma mobilya ve ağaç oymacılık ilçede gelişme yolundadır. 2012 yılında Müküs ırmağı üzerinde kurulan su fabrikası ile tüm il genelinde hazır su satışı başlanmıştır.

İlçe ortasında çağlayarak akan Müküs ırmağında bol miktarda alabalık vardır. Ayrıca rafting sporları için çok uygundur. Kış sporları için de elverişli doğa şartlarına sahip olan Bahçesaray'da Karabet Geçidi yaylasında kayak da yapılabilmektedir. Ayrıca her yıl yapılan Feqiyê Teyran Kültür ve Sanat Festivali ile birçok misafir ağırlanmaktadır.

İlçenin Ulubeyli Köyü üzerinden Bitlis-Hizan bağlantılı stabilize yolu vardır. Bu yol tüm mevsimde açıktır. Ancak Hizan-Tatvan bağlantısıyla Van'a ulaşım yaklaşık (kış koşulları ve stabilize yol koşullarından dolayı) 6 saat sürmektedir. Daha ziyade Van-Gevaş üzerinden 3000 metre rakımlı Karabet Geçidi'nden geçilerek, kıvrım kıvrım ve dolambaçlı yollarla ilçeye ulaşılır. Bu yol büyük bölümü asfalt olup, ilçenin Van'a uzaklığı 110 km'dir. 2007 yılından itibaren bu yolun da tamamının asfaltlama çalışmaları başlamıştır. Ama yolun tamamının asfaltlanması sürecinin ne kadar süreceği hakkında kesin bir bilgi yoktur. Bu yol üzerinden ulaşım yaklaşık 1:30 saat sürmektedir.

Geçitteki rakımın yüksekliğinden dolayı Temmuz ayında bile geçen senelerde yağmış olan eski kar görülebilir. Yaz mevsiminde yüksek yaylalara hayvancılık yapmak üzere Güneydoğu Anadolu bölgesinden göçebeler gelir, kış başlarken yaylaları terkederler.

Son yıllarda ilçede çok sayıda yatılı bölge okulu yapılmıştır.