Azerbaycan Cumhuriyeti Millî Meclisi

İlk kez 21 Haziran 1918 tarihinde Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin genel seçimlerle ilgili Kararnamesi kabul edildi. Kararnameye esasen Meclis 120 kişiden ibaret olacaktı. Ayrıca parlamento seçimlerinde 20 yaşına basan her iki cinsten kişiler oy kullana bilecekti. İstisna olarak yerel ve merkezi yönetimlerde çalışan kişiler Millî Meclise seçilemez, yalnızca oy kullanabilirler. Ek olarak akli dengesi yerinde olmayanlar, duyma engelliler və kayyum altında olanlar oy kullanamazlar. Aynı zamanda mahpuslar ve askeri kaçaklar da oy kullanamazlar. Seçimlere katılmak için en az 100 imza toplanmalıdır.[1]

30 Ağustos 1991'te Azerbaycan yeniden bağımsızlığını kazandıktan sonra, 18 ekim tarihinde "Bağımsızlıkla ilgili Anayasal Kararname" Yüksek Sovyet tarafından kabuledildikten sonra parlamento ile ilgili reformlara başlandı.

Yüskek Sovyetteki “Demokratik” Blokun üyeleri parlamentonun oturumlarının az olmasına ititaz ederek onun daha etkin çalışması için 50 kişiden ibaret Millî Şura'nın yaratılması için teklifte bulundular.

Uzun süren tartışmalardan sonra çoğunluğu eski AKP üyeleri olan Yüksek Sovyet, eski Ayaz Mutallibov iktidarı 25'i iktidarı destekleyenler, 25'i “demblokcu”lardan ibaret 50 kişilik Millî Şura'nın oluşturulmasına izin verdiler.

Böylece 1991'in sonlarınadek 360 kişiden ibaret olan Yüksek Sovyet'in sürekli etkin olacak organı Millî Şura yaratıldı.

1995'ten itibaren Azerbaycan'ın anayasal yasama organı Millî Meclis'tir ve 5 yılda bir Millî Meclis'e 125 seçim bölgesinden liste usulü çoğunluk seçim sistemiyle 125 milletvekili seçiliyor.

Sonuncu kez 2000 Azerbaycan genel seçimlerinde 100 milletvekili liste usulü çoğunluk seçim sistemi , 25 milletvekili ise nispi oylama sistemi ile seçildi. 2002 Refarandumu ile nispi temsil kaldırıldı.

Millî Meclis tarihinde milletvekili transferi ilk ve son kez 1. dönem MM'de 1998'de gerçekleşti. 5 YAP milletvekili, 1 bağımsız milletvekili eski meclis başkanı Resul Guliyev'in yeni genel başkan seçildiyi Azerbaycan Demokrat Partisine geçti. Böylece Azerbaycan Demokrat Partisi ana muhalefet partisi statüsünü AHCP ve AMİP'ten aldı.

Millî Meclis tarihinde ilk kez 5. dönemde, 2019'da iktidar partisi YAP'ın talebiyle Millî Meclis feshedildi ve ilk kez erken genel seçimlere gidildi.

Şimdiyedek 6 dönem boyunca Millî Meclis başkanlığı YAP ve Bağımsızlardan ibaret olmuştur. İlk kez 6. dönemde farklı partiden, ana muhalefet Vatandaş Dayanışması Partisinden seçilen milletvekili Fezail İbrahimli Millî Meclis başkanlığında temsil olundu. O, Meclis Başkan Yardımcısı görevi oylamasında 115 oydan 112 destek oyu alarak bu göreve seçildi.[2]

Parlamento tarihinde en fazla milletvekili sayına sahip parti 78 milletvekili ile YAP olmuştur. (2. dönem)

Parlamento tarihinin en fazla milletvekiline sahip 2. partisi ise 7 milletvekili ile AHCP (2. dönem, seçimle) ve Azerbaycan Demokrat Partisi (1. dönem, milletvekili transferiyle ) olmuştur.

Millî Meclisin başkanlığı 4 kişiden ibarettir:

• Başkan
• Başkanın 1. Yardımcısı
• 2 Başkan Yardımcısı