Arif Müfid Mansel
Arif Müfid Mansel (1905, İstanbul - 18 Ocak 1975, İstanbul) Türk arkeolog ve akademisyen.
Arif Müfid Mansel | |
|---|---|
| Doğum |
1905 İstanbul |
| Ölüm |
18 Ocak 1975 (70 yaşında) İstanbul |
| Meslek | Arkeolog, Akademisyen |
Türk arkeolojisinin öncülerindendir. Lüleburgaz, Kırklareli ve Vize tümülüslerinde gerçekleştirdiği kazılarla Türkiye’nin klasik arkeoloji alanında yaptığı ilk metodik ve sistemli alan araştırmalarını başlatmıştır. Bunların dışında 1940’larda başlattığı Side ve Perge kazıları da Türkiye’de yapılan arkeolojik çalışmaların önde gelenlerindendir. Mansel ayrıca İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Arkeoloji Kürsüsünü kurmuştur.
Yaşamı
1905 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Evde özel dersler görerek ilköğrenimini tamamladıktan sonra orta öğrenimine İstanbul Alman Mektebi’nde başlayıp 1925’te Fransız Saint Benoit Lisesi’nde tamamladı.
1925 yılında ünlü Alman arkeoloğu Theodor Wiegand’ın Almanya’da iki Türk gencinin arkeoloji alanında eğitim görmesi için sağladığı bursu almak üzere Halil Ethem Bey’in seçtiği iki gençten biri olarak Almanya’ya gitti.[1] Berlin Üniversitesi’nde öğrenim gördü. “Stockwerkbau der Griechen und Römer” başlıklı tezi ile 1929 yılında doktor unvanını aldı.
Müzeciliği
Doktorasının ardından hemen Türkiye’ye dönerek İstanbul Arkeoloji Müzeleri kadrosunda görev aldı. 1931 yılına kadar Müzeler Umum Müdürü Halil Edhem’in; 1946’ya kadar ise onun yerine alan Aziz Ogan’ın yardımcısı olarak görev yaptı.
Türk Tarihinin Ana Hatları
1933 sonlarındada Dolmabahçe Sarayı’na çağrılan Arif Müfit Bey’den cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk Türk Tarihinin Ana Hatları'nın 4. bölümü olan, Orta Şark'ın B paragrafını, yani İran'ı yazmasını istedi. 1934 yılında yayımlanan İran'ın Tarih ve Arkeolojisi başlıklı yapıtı böylece ortaya çıktı.
1935'te Soyadı kanunuyla Mansel soyadını alman Arif Müfid, Türk Tarihinin Ana Hatları'nın Ege Medeniyeti bölümüyle ilgili malzeme toplamak üzere, Türk Tarih Kurumu tarafından Yunanistan'a inceleme yapmaya da gönderildi.[2]
Türk Tarihinin Ana Hatları kitabının bölümleri üzerinde çalışmak, Arif Müfid'in de tarih çalışmalarına olan ilgisini perçinlemiş; ömrü boyunca, arkeolojinin yanı sıra tarih alanında da bir kısmı ders kitabı olarak da okutulacak yapıtlar üretmesini sağlamıştır.[2]
Akademik yaşamı
Müzedeki görevi devam ederken 1935 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Eski Çağ Tarihi kürsüsünde ders vermeye başlayan Mansel, 1936 yılında doçent oldu. 1944’te kendi kurduğu Klasik Arkeoloji Kürsü’sünde Arkeoloji dersleri vermeye başladı ve kürsü başkanlığı yaptı. Aynı yıl profesör olan Mansel, 1946’da müzedeki görevinden ayrıldı. Ege ve Yunan Tarihi derslerini ve kürsü başkanlığı görevini ölümüne kadar sürdürdü. 1956'da ordinaryüs profesör unvanını aldı.
Kazı çalışmaları
Kazı çalışmalarına 1932’de Atatürk’ün ilgi duyduğu Yalova kaplıcalarında başladı; 1933 yılında İstanbul Laleli’deki Balabanağa Mescidinde kazılar yaptı.
1936’da Türk Tarih Kurumu tarafından Trakya kazıları başkanlığına atandı.[1] Trakya Tümülüslerindeki kazılar 1936-1940 arasında devam etti. 1938-1941/1948 yıllarında İstanbul Küçükçekmece'deki Rhegion kazı çalışmalarını gerçekleştirdi. 1943 yılından itibaren Türk Tarih Kurumu adına Pamfilya bölgesinin sistemli bir şekilde incelenmesi görevini üstlendi; bu konudaki çalışmalarını 1974 yılına kadar kesintisiz sürdürdü. Bu çalışmalar kapsamında 1946’da Perge, 1947’de Side kazılarını başlattı. 1954 yılında İstanbul Üniversitesi Antalya’da Arkeoloji Araştırmaları İstasyonu'nu kuran Mansel buranın ilk müdürü oldu.[1]
Ölümü
Mansel, 18 Ocak 1975 tarihinde geçirdiği kalp rahatsızlığı sebebiyle öldü.
Bazı eserleri
- Stockwerkbau der Griechen und Römer (1932, Berlin)
- İstanbul’da Bulunan Bir Prens Lahdi (1934, İstanbul)
- İran’ın Tarih ve Arkeolojisi (1934, İstanbul)
- Yalova Kılavuzu (1936, İstanbul)
- Trakya'nın Kültür ve Tarihi (1938, İstanbul)
- Mısır ve Ege Tarihi Notları (1938)
- Silifke Kılavuzu (1943, İstanbul)
- Ege ve Yunan Tarihi (1947, Ankara)
- Türkiye‟nin Arkeoji, Epigrafi ve Tarihi Coğrafyası için Bibliyografya (1948, Ankara)
- Perge’de Kazılar ve Araştırmalar (1949, Ankara),
- Die Ruinen von Side (1963, Berlin)
- Side Klavuzu (1967, Ankara)
- Side 1947-1966 Yılları Kazıları ve Araştırmalarının Sonuçları (1978, Ankara)
Kaynakça
- "Ord. Prof. Dr. Arif Müfid Mansel 1954-1974, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Antalya Bölgesi Arkeolji Araştırma Merkezi web sitesi, 13.12.2012, Erişim tarihi:13.03.2014". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- "Nalan Mahsereci, Türkiye'de Klasik Arkeolojinin Kurucusu:Arif Müfid Mansel, Bilim ve Gelecek dergisi, Sayı 48". 13 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2014.