Apolipoprotein
Apolipoproteinler, lipitlerle beraber lipoproteinleri oluştururlar. Lipitler tek başlarına suda çözünmezler, buna karşın apoliproteinler hem lipitelere bağlanabilirler hem de suda çözünebilirler. Bunun nedeni, apolipoproteinlerin amfipatik, yani kısmen hidrofobik, kısmen hidrofilik olmasıdır. Hidrofobik yüzeyleri hidrofobik olan lipitlere bağlanır, hidrofilik yüzeyleri ise, meydan gelen lipit-protein kompleksinin (lipoproteinin) suda çözünmesini sağlar.
Hayvanlarda apolipoproteinler lipitlerin kanda taşınabilmelerini sağlar. Bunun yanı sıra, enzim kofaktörü ve reseptör ligandı işlevleri de görebilirler.
Sınıflar
İnsan kanındaki apolipoproteinler altı ana sınıfa ayrılırlar, bu sınıfların her biri de alt sınıflara bölünür:
- A (apoA-I, apoA-II, apoA-IV ve apoA-V)
- B (apoB48 ve apoB100)
- C (apoC-I, apoC-II, apoC-III ve apoC-IV)
- D (apoD)
- E (apoE)
- H (apoH)
- J (apoJ)
- a (apo(a)
Apolipoprotein genlerinde yüzlerce genetik polimorfizmler bulunmuştur, bunların çoğu apolipoproteinlerın yapı ve işlevine etki eder.
Sentez ve düzenlenme
İnce bağırsakta sentezlenen apolipoproteinlerin düzenlenmesi başlıca besindeki yağ miktarıyla ilişkilidir. Karaciğerde apolipoprotein sentezi ise çok çeşitli etmene bağlıdır: gıda içeriği, hormonlar (insülin, glukagon, tiroksin, östrogenler ve androgenler), alkol kullanımı ve çeşitli ilaçlar (statinler, niyasin, fibrik asitler) bunların başlıcalarıdır.
Ayrıca bakınız
- Apoprotein