Aşağısöğütönü, Tepebaşı

O yıllarda bağlı bulunan ihtiyat köylerine veya sancaklara önü kelimesi kullanılırdı örn:pazarönü,sarayönü gibi. Aşağı söğütönü mahallesine yerleşen belli başlı aileler, 1800lü yılların 2. yarısından itibaren, Osmanlı idaresinin baskısıyla yerleşik hayata geçerek manavlaşan Yörük ailelerine mensupturlar. Bu tarihlerden evvel çadırlarda konar-göçer hayatı mevcut idi. Bu ailelerin gelip kondukları yerler: Seyitgazi-Kırka, Tekeciler, Karagözler, Muttalip yaylaları, Türkmen Tokat (aslen tokat ili çapanoğlu aşireti), Bozdağ Yörükleri ve Emirdağ'ın Arabacıoğlu aşiretine mensup Yörüklerdir. Bu aileler farklı yerlerden gelseler de ortak noktaları Karakeçili aşiretlerine mensup, osmanlı nüfus kayıtlarındaki tebiriyle taife-i yörükandırlar.

1918 yılında Kayı beyi (seydigazi- kuyucak mahallesinden) Hacı Bekir'in Eskişehirdeki köylerde yaptırdığı nüfus sayımında aşağısöğüdönü: 18 hane ve 67 nüfus görünmektedir.

Osmanlı tahrir defterleri ve vergi kayıtlarında aşağı-söğüdönü,bazen de aşağısöğüdeyügü olarak geçmektedir. İlk dönem osmanlı kayıtlarında geçtiği haliyle bu havalinin yönetimi gündüzbeye,ondan sonra da orhangazi'ye (şehzadelik döneminde) verilmiştir.Günümüz keskin mahallesinde şimdiki köylülerin beşgardeşler dediği yerde, Roma döneminden kalma 5 dikili sütunun olduğu bölgede beştaş zaviyesi adlı bir babai-bektaşi tekkesi bulunduğu, aşağısöğütönü ve yukarısöğütönü arazilerininde bu zaviye vakfiyesine kayıtlı olduğu tespit edilmiştir. Beştaş zaviyesi şeyh edebalı'nın itburnu karyesinde (bugünkü uludere mahallesindeki) tekkesine kuş uçuşu 2 km'dir. Beştaş zaviyesinde şeyh edebalı, Dursun Fakıh, Osman Gazi bir araya gelerek, Osmanlı devletinin ilan edildiği ve Karacaşehir mahallesinde ilk kez Osman Gazi adına okunan hutbenin metnini yazmışlardır. Osman gazinin hemen her sefer öncesi beştaş zaviyesine gelerek erenlerle sohbet ettiği ve istişare ettiği, fetih planlarını şekillendirdiği bilinmektedir. Vakfiyede bu zaviyenin arazisi olan aşağı söğütönü ve yukarı söğütönü civarındaki nüfusun bu zaviye ile bağlantılı olarak gelen geçen yolcu ve kervanlara sakarya nehrinden geçişi sağlamak üzere mihmandarlık yaptığı(o yüzyıllarda sakarya nehri sık sık taşar ve geçişi zorlaştırırdı,hangi mevsimde nerelerdeki derbent ve geçişlerin uygun olduğunu beştaş tekkesi erenleri bilirdi.)ve sefer zamanı osmangazi emrinde seferlere iştirak ettikleri bilinmektedir.Bu beştaş tekkesi 1801 yılına kadar varlığını sürdürmüştür.Sultan 1.Murad hüdavendigar (1360-1389) tarihli vakıf kayıtlarında bizzat kendi fermanı ile her türlü vergiden muaf tutulan ''aşağısöğüdeyügü çiftliği'' adında bir çiftlikten bahsetmektedir.İlk dönem osmanlı kayıtlarından edindiğimiz bilgilere göre aşağı söğütönü osmanoğullarının daha devleti kurmadan önce kurduğu köyler arasındadır.Kayı boyu kökende m.s 1050 li yıllarda türkmenistan bölgesinden kalkarak anadoluya gelen ve söğüt-eskişehir-bilecik civarını yurt tutarak osmanlı devletini kuran esas boydur.Eskişehir'de yerleşik düzene geçerek manav unvanını alan kayı boyu karakeçili aşiretinden toplam 101 pare köy bulunduğu ve aşağı söğüdeyügü adı ile de aşağı söğütönü mahallesinin bu 101 köy arasında zikredildiği bilinmektedir.Bu civardaki pek çok köy adları türkmenistandada mevcuttur.oradaki isimlerdeki köyleri bu bölgelerdede hemen hemen aynı adlarla kurmuşlardır.yukarı söğütönünü kuran ailelerin de pek çoğuyla akrabalık mevcuttur.

Eskişehir merkezine 3 km uzaklıktadır. istanbul-Bursa anayoluna yakın olan mahalle ulaşım bakımından elverişli bir noktada bulunmaktadır. özellikle 2000 hane TOKİ konutlarının yapılmasından ve yerleşime açılmasından sonra mahallede ulaşım kolaylaşmıştır. ortalama 20 dakikada bir şehrir merkezine ulaşan mahalle, geniş meraları ve bahçeli evleriyle gözde yerleşkelerden birisi olmayı sürdürmektedir.

2005 yılına kadar köy olnan yerekeşim yerini bu tarihte mahalle haline gelmiştir. 350 hanelik köy 2009 yılında TOKİ idaresi trafından yaptırılan 1265 hane ve hala inşaatı devam eden 920 hanelik inşaatlarıyla nüfusu hızla artmıştır. geniş bir alan üzerinde kurulu olan mahallede nüfus bu gibi nedenlerden dolayı hızla artmaktadır.şehir merkezine yakın olması , bahçeli evlerin yaygın olarak bulunması nedeniyle tercih edilen sakin bir mahalle görünümündedir.şu anda sayım ve tespit çalışmaları henüz tam olarak tamamlanamıştır.

• Yerelnet