Öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesi

Duyulan geçmiş zamanın hikâyesi, öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesi veya -miş'li geçmiş zamanın hikâyesi,[1] Türkçede birleşik zamanlı bir fiil çekimi. Bir fiilin sonuna -mış ya da -miş ve -dı ya da -di eklerinin ses uyumlarına uyacak şekilde birlikte eklenmesi ile oluşturulur:

Ben gelmiştim.Biz gelmiştik.
Sen gelmiştin.Siz gelmiştiniz.
O gelmişti.Onlar gelmişlerdi.

Kullanımı
-miş'li geçmiş zamanın hikâyesinin kullanımlarından ilki zaman çizelgesi üzerinde.

Öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesinin Türkçede başlıca iki tür kullanımı vardır.

Başlıca olarak, geçmişteki bir olay referans alınarak ondan daha önce gerçekleşmiş bir olay aktarılırken kullanılır:

  • Annemler eve geldiğinde kardeşim çoktan uyumuştu. (Kardeşin uykuya dalması önce, annenin gelmesi sonra.)
  • Polis mağazaya ulaştığında hırsızlar kaçmıştı.
  • Seni dün de aramıştım. (Aramanın en az iki kez gerçekleştiği ifadeden anlaşılıyor.)

İkinci olarak, konuşanın da dinleyenin de haberdâr olduğu geçmiş olaylar anılırken kullanılır:

  • Doğum günümde ne kadar çok eğlenmiştik, değil mi?
  • Geçen sene kış ne kadar da çetin geçmişti.

Yukarıdaki örneklerde eğer dinleyici geçmişteki olaylardan habersiz olsaydı, konuşmacı muhtemelen bilinen geçmiş zamanı (-di) kullanırdı:

  • Doğum günümde çok eğlendik. Keşke sen de gelebilseydin.
  • Geçen sene bizim oralarda kış çok çetin geçti.

Bahsedilen konuya konuşmacı bizzat şahit olmamış olsaydı, muhtemelen öğrenilen geçmiş zamanı (-miş) kullanırdı:

  • Duyduğuma göre doğum günü partisinde çok eğlenmişsiniz.
  • Geçen sene buralarda kış çok çetin geçmiş.

Olumsuz hâli

Olumsuz hâli "-miş" ekinden önce "-me" eki eklenerek oluşturulur. Bütün ekler ses uyumu kurallarına uymalıdır:

  • Beden eğitimi dersine kimse katılmamıştı.

Kaynakça
  1. Ek-Fiil ve Birleşik Zamanlı Çekimler 10 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkçeciler.com. Erişim:7 Ocak 2012.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.