Dört Kapı Kırk Makam

Dört Kapı Kırk Makam, Alevîliğin temel öğretisi, genel kurallar bütünü, Allah'a giden yolda geçirilmesi gereken aşamalar bütünüdür. Öğretisi Muhammed döneminde İslam diniyle birlikte doğmuştur, her kapı ve her makam Kur'an ayetlerine dayanmaktadır. Ali ve Ehl-i beyt ile devam etmiş, Hoca Ahmed Yesevî ile somutlaştırılmış ve bir sistematiğe büründürülmüştür.


Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye, Hurûf’îyye, Keysân’îyye ve İmâm’îyye-i İsnâ‘aşer’îyye Şîʿîliğiyle ilgilidir.

Şîʿa-i Bâtın’îyye

ALEVÎLİK

Alevî inanç
On İki İmam
Alevîlikte Önderler
Alevîlikte etkin kişiler
Alevî tarih
Alevî ibâdet
Alevî dinî günler
Alevî tarikât
Hizipler ve İ'tikadî mezhepler
Diğer etkileşim grupları

Horasan Tasavvûf Okulu
Ana maddeler: Horasan Melametîliği, Hoca Ahmed Yesevî, Yesevîlik, Baba Haydar ve Hacı Bektaş Veli

“Horasan Tasavvûf Okulu”da, bu okulun ortaya çıktığı toplumsal ortamda, eski Ortaasyada, Ortadoğuda ve Anadoluda din ve inanışlarına kadar giden izlerini bulmak olasıdır. Hacı Bektaş-ı Veli ve Bektaşîlik de zaten bu kaynakların bireşimsel ürünüdür.

Alevî-Bektaşîlik, “Dört Kapı Kırk Makam” öğretisiyle somutlaşmış, ayakları yere basmıştır. İnsanı ve giderek Alevî-Bektaşi toplumunu bu olgunlaşma/ yetişme evrelerinden geçirerek yaratılmaya çalışılır. Bu evrelere dayanarak yetiştirme anlayışı Sünnilik’le Alevî-Bektaşiliği kesin olarak birbirinden ayırır. Bu yolla inanç, çeşitli kapı ve makamlara ayrılarak insanlar kurallara boğulmak istenmemektedir. Tam tersine insanların karşısına sayısız seçenekler sunularak inançsal, düşünsel ve ahlâksal yaşamı kolaylaştırılmaya çalışılmaktadır.

Her Alevî-Bektaşî’nin yaşamı boyunca ezberlediği “Dört Kapı Kırk Makam”a genellikle Hacı Bektaş-ı Veli’nin “Makalat” ile “Fevaid” adlı kitaplarında ve “Buyruk”larda yer verilmiş, işlenmiştir. Kapı dörttür. Bunlar sırasıyla; Şeriat, Tarikât,Marifet ve Hakikât kapılarıdır. Her kapının onar makamı vardır. Böylece toplamda kırk makam olmaktadır.

Ayrıca Erkan, onyedidir. Menzil, üçyüzaltmışaltıdır. Vilayet tabakası onikidir. Vilayet dairesi yedidir. Vilayet bölüğü dörttür. Yetmişüç fırka (bölek- mezhep) vardır. Bunlardan yalnızca biri kurtulanlar (naci), yani geçerli, öbür yetmişikisi ise yanlış ve geçersiz fırkadır.

Tasavvufta "Dört Kapı"
Ana maddeler: Şeriat, Tarikat Kapısı, Hakikat Kapısı, Marifet Kapısı ve Marifetullah
Ayrıca bakınız: Nakşibendîlik, Yesevîlik, Alevîlik, Bektaşîlik ve Mevlevîlik
Tasavvufta Marifetullah makâmına varmak için dört merhale kat'etmek gereklidir. Birinci Merhale: Şeriat olarak adlandırılır. İkinci Merhale: Tarikât Kapısı'ndan geçilerek içine girilen "Tarikât" makâmıdır. Üçüncü Merhale: Hakikât Kapısı'ndan geçilerek erişilebien "Hakikât" makâmı olarak tanımlanır. Son merhale olan ve sadece tasavvur edilebilen Gnostisizm ise ancak Mârifet Kapısı'ndan geçilerek erişilebilir ve Hakikât'in tam merkezinde yer alır. İşte bu merkezde yer alan ve Dört merhalenin de Öz/Cevheri'ni teşkil eden mertebe "Mârifetullâh"(İrfân/Gnosis) makâmıdır.

Tasavvufta "Mârifetullâh" (İrfân/Gnosis) makâmına ulaşmadan evvel geçilmesi gereken "Dört Kapı" bulunmaktadır.

Dört Kapı

Bu "Dört Kapı" mertebelerine göre aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır.

  1. Şeriat Kapısı
  2. Tarikat Kapısı
  3. Marifet Kapısı
  4. Hakikat Kapısı

Bu kapılar ile makamlar arasındaki ilişkiler yandaki şemada görüldüğü gibi tasvir edilmişlerdir. Her kapının ise "Onar" makâmı bulunmaktadır:

Şeriat Kapısının makamları
  1. İman etmek,
  2. İlim ögrenmek,
  3. İbadet etmek,
  4. Haramdan uzaklaşmak,
  5. Ailesine faydalı olmak,
  6. Çevreye zarar vermemek,
  7. Peygamberin emirlerine uymak,
  8. Şefkatli olmak,
  9. Temiz olmak,
  10. Yaramaz işlerden sakınmak.

Tarikât Kapısının makamları
  1. Tövbe etmek,
  2. Mürşidin ögütlerine uymak,
  3. Temiz giyinmek,
  4. İyilik yolunda savaşmak,
  5. Hizmet etmeyi sevmek,
  6. Haksızlıktan korkmak,
  7. Ümitsizliğe düşmemek,
  8. İbret almak,
  9. Nimet dağıtmak,
  10. Özünü fakir görmek.

Marifet Kapısının makamları
  1. Edepli olmak,
  2. Bencillik, kin ve garezden uzak olmak,
  3. Perhizkarlık, (aşırı istekleri sınırlamak )
  4. Sabır ve kanaat,
  5. Haya,
  6. Cömertlik,
  7. İlim,
  8. Hoşgörü,
  9. Özünü bilmek
  10. Ariflik.

Hakikât Kapısının makamları
  1. Alçak gönüllü olmak,
  2. Kimsenin ayıbını görmemek,
  3. Yapabileceğin hiçbir iyiliği esirgememek,
  4. Allah’ın her yarattığını sevmek,
  5. Tüm insanlari bir görmek,
  6. Birliğe yönelmek ve yöneltmek,
  7. Gerceği gizlememek,
  8. Manayı bilmek,
  9. Tanrısal sırrı öğrenmek
  10. Tanrısal varlığa ulaşmak (Vahdet-i Vücud)

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.