Zeaksantin
Zeaxantin retinada bulunan iki karotenoidden biridir. Makula merkezinde en çok zeaksantin bulunur, periferal retinada ise daha çok lütein bulunur.
| Zeaksantin | ||
|---|---|---|
 | ||
| Genel | ||
| Kimyasal adı | 4-[18-(4-hydroxy-2,6,6-trimethyl-1-cyclohexenyl)- 3,7,12,16-tetramethyl-octadeca- 1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenyl]- 3,5,5-trimethyl-cyclohex-3-en-1-ol |
|
| Diğer isimleri | zeaksantin; ß,ß-karoten-3,3'-diol | |
| Moleküler formül | C40H56O2 | |
| SMILES | CC(C=CC=C(C)C=CC1(C(C)(C)CC(O)CC(C)=1)) =CC=CC=C(C)C=CC=C(C) C=CC2(C(C)(C)CC(O)CC(C)=2) | |
| Molekül ağırlığı | 568.88 g/mol | |
| Görünüş | turuncu-kırmızı | |
| CAS numarası | 144-68-3 | |
| PubChem satırı | 91445 | |
| EINECS satırı | 205-636-4 | |
| Özellikleri | ||
| Suda çözünürlük | çözünmez | |
| Ergime noktası | 215.5 °C (488.7 K) | |
| İlgili bileşikler | lütein ksantofil | |
| Aksi belirtilmemişse tüm veriler standart hal (25 °C, 100 kPa) içindir. Kaynakça ve sorumluluk reddi | ||
Lütein ve zeaksantinin kimyasal formülleri aynıdır ve izomerlerdir ama stereozimer değillerdir. İkisi arasındaki fark, üç halkalardan birindeki bir çift bağın konumudur. Bu farktan dolayı lüteinin üç kiral merkezi vardır, zeaksantinin ise iki.
Bir gıda katkı maddesi olarak zeaksantin bir gıda boyasıdır, E numarası E161h'dir.
İzomerleri
Simetriden dolayı zeaksantinin (3R,3'S) ve (3S,3'R) stereoizomerleri aynıdır. Dolayısıyla zeaksantinin üç stereoizomerik biçimi vardır. (3R,3'S) steroizomeri mezo-zeaksantin olarak adlandırılır.
Zeaksantinin başlıca doğal biçimi (3R,3'R)-zeaksantindir. Makula başlıca (3R,3'R) ve mezo-zeaksantin bulundurur ama az miktarda üçüncü, (3S,3'S) biçiminden de vardır.
Göz hastalıklarıyla bağlantı
Düşük kan basıncı ile hem lütein ve zeaksantin konsantrasyonu, hem de yaşa bağlı maküler dejenerasyon arasında bağlantı olduğu epidemiyolojik olarak gösterilmiştir. Bazı çalışmalar lütein ve veya zeaksantin takviyesinin bu hastalığa karşı koruyucu olduğunu göstermiştir.
Doğal kaynakları
Zeaksantin doğadaki en yaygın karotenoid alkollerden biridir. Mısır, safran ve çoğu başka bitkiye kendilerine has rengi veren pigmenttir. Zeaksantin parçalanadığı zaman pikrkrosin ve safranal meydan gelir, bunlar safranın tadı ve aromasından sorumludur.