Yaz Olimpiyatları'nda basketbol

Olimpiyat Oyunları'nda basketbol, 1936'dan beri düzenli olarak gerçekleştirilen olimpik spor dalı. Olimpiyatlar'da madalya sporu olarak takvime alınmadan önce, 1904'te gösteri mahiyetinde bir kez düzenlendi. Bayan basketbolunun olimpiyat takviminde yer alması 1976 yılından itibaren gerçekleşti.

Yaz Olimpiyatları'nda basketbol
Resmi site
Spor dalı Basketbol
Yönetim birimi FIBA
Turnuva dönemi Dört yılda bir
İlk katılım 1904 Saint Louis Olimpiyatları (erkekler)
1976 Montreal Olimpiyatları (bayanlar)
Toplam katılım 18 kez erkekler
10 kez bayanlar
Son şampiyon  ABD(erkekler)
 ABD (bayanlar)
En çok kazanan  ABD 14 kez (erkekler)
 ABD 7 kez (bayanlar)
Son düzenlenen 2012 Rio Olimpiyatları

Amerika Birleşik Devletleri, bu dalda uzak ara en başarılı takımdır. ABD katıldığı 17 turnuvanın 14'ünü kazandı. Bu turnuvlarda, 1936'dan 1968 yılına kadar gerçekleştirilen 7 olimpiyat oyununu arka arkaya kazanma başarısı gösterdi. Amerika Birleşik Devletleri kadın millî basketbol takımı katıldığı 9 turnuvanın 7'sini kazandı. Bunlardan, 1996'dan 2012'ye kadar olan 5 tanesini arka arkaya kazanma başarısı gösterdi.

Tarihi

Basketbol, James Naismith tarafından 1891'de Springfield, Massachusetts'te bulundu. Onyıllar sonra, bu yeni bulunan spor dalı Amerika Birleşik Devletleri'nde kapalı salonlarda yapılan sporlar arasında en popüleri oldu. Popülaritesi denizleri aşan basketbol için, Avrupa'da Cenevre, İsviçre'de FIBA adında FIBA kuruldu.

Erken dönem Amerikan egemenliği

Kansas Jayhawks koçu Phog Allen'ının[1][2] çabaları sayesinde basketbol ilk kez 1936 Olimpiyat Oyunları'nda Berlin'de düzenlendi, basketbol sahası olarak da tenis kortları kullanıldı. İlk üç sırayı alan ülkelere madalyalarını Dr. Naismith takdim etti. O zamanki Olimpiyat kurallarına göre tüm yarışmacılar amatör sporculardan oluşmaktaydı. Basketbol turnuvaları ilk kez 1948 Olimpiyat Oyunları'nda kapalı sahalarda düzenlendi. Amerika Birleşik Devletleri millî basketbol takımı tek bir maç dahi kaybetmeden, 1936'dan 1968'e kadar olan ilk 7 Olimpiyat Oyunları'nı kazanarak gücünü kanıtlamış oldu. Amerika, ilk zamanlar turnuvaya NBA oyuncuları gönderirken, artık Kolej Oyuncuları göndermeye başladı. Diğer ülkeler ise en iyi oyuncularını Olimpiyatlar'a göndermeye başladılar.

Münih ve sonrası

ABD'nin kazanma serisi 1972 Olimpiyat Oyunları'nda Sovyetler Birliği millî basketbol takımının çok zor şartlar altında oynanan final maçını kazanmasıyla sona erdi. Amerikalılar ikincilik madalyasını almayı redderek, final seremonisini boykot ettiler ve o günden beri madalya IOC tarafından tutuldu. Amerikalılar 1976'da yarı finalde SSCB'nin Yugoslavya'ya yenilmesiyle, finalde ikinci kez Yugoslavya millî basketbol takımını yenerek, tekrar Olimpiyat Oyunları'nda altın madalyanın sahibi oldular. Amerika'nın 1980 Olimpiyat Oyunları'nı boykot ederek olimpiyatlarda yer almamasının ardından Yugoslavya millî basketbol takımı Olimpiyatlar'ı kazanan 3. takım oldu. Yugoslavya, yarı finalde SSCB'yi, finalde de İtalya'yı yendi. ABD, bu sefer SSCB'nin boykot ettiği 1984 Olimpiyat Oyunları'nı, finalde İspanya'yı yenerek kazandı. 1988 Olimpiyat Oyunları'nı SSCB yarı finalde ikinci kez ABD'yi ve finalde de Yugoslavya'yı yenerek ikinci kez kazandı.

Profesyonel dönem

1989'da Borislav Stanković 'in Başkanlığında FIBA, NBA oyuncularının Olimpiyat Oyunları da dahil olmak üzere, uluslararası turnuvalarda mücadele edebilmelerine izin verdi. Takip eden ilk olimpiyatlar 1992 Olimpiyat Oyunları'ydı. 1992 ABD Rüya Takım'ı ortalama 44 sayı farklarla ve hiç mola kullanmadan altın madalyanın sahibi oldu. Bu arada artık Sovyetler Birliği ve Yugoslavya devletleri parçalanmışlardı, fakat onların halefleri olan devletler yine güçlü takımlara sahiplerdi. Yeni bağımsız iki ülke olan Hırvatistan ve Litvanya sırasıyla gümüş ve bronz madalya kazandılar.

ABD, 1996 Olimpiyat Oyunları ve 2000 Olimpiyat Oyunları'nı da kazandı ancak performansı 1992 Olimpiyat Oyunları'ndaki gibi değildi. Olimpiyatlar'da NBA oyuncularının mücadele etmesine izin verildiğinden beri Atlanta'da düzenlenen 1996 Oyunları, ev sahibi şehrin aynı zamanda bir NBA takımına da sahip olduğu ilk örnekti. Atlanta'da Sırbistan, Sydney'de Fransa finalist olan ülkelerdi. Her iki turnuvada da Litvanya bronz madalya kazanan takımdı.

ABD'nin yeniden kurduğu egemenlik 2004 Olimpiyat Oyunları'nda gruplarda Porto Riko ve Litvanya'ya yenilmesi ve yarı finalde Arjantin'e elenmesi ile kesintiye uğradı. Atina'da düzenlenen 2004 Olimpiyat Oyunları'nı finalde İtalya'yı yenen Arjantin kazandı. Bu sonuçla Olimpiyat Oyunları'nı kazanan 4. takım oldu.

Amerikalılar Pekin'de düzenlenen 2008 Olimpiyat Oyunları'nda tekrar eski güçlerine kavuşarak, finalde 2006 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası Şampiyonu İspanya'yı yendiler ve altın madalyanın sahibi oldular. Arjantin turnuvayı 3. bitirdi ve bronz madalyanın sahibi oldu.

2012 Olimpiyat Oyunları'nda Londra'da Amerikalılar ve İspanyollar tekrar finalde karşı karşıya geldiler. Bu finali az bir farkla da olsa, yine ABD kazandı.

Mekanlar

  • Berlin 1936: Reichsportfeld, Berlin
  • Londra 1948: Harringay Arena, Harringay
  • Helsinki 1952: Tenis Sarayı ve Messuhalli II, her ikisi de Helsinki'de
  • Melbourne 1956: Sergi Binası, Melbourne
  • Roma 1960: Sports Arena ve Spor Sarayı, Roma
  • Tokyo 1964: Yoyogi National Gymnasium, Tokyo
  • Mexico City 1968: Palacio de los Deportes, Meksiko
  • Münih 1972: Basketballhalle, Münih
  • Montreal 1976: Étienne Desmarteau Centre ve Montreal Forum, Montreal
  • Moskova 1980: CSCA Spor Sarayı ve Olimpiysky Stadium, Moskova
  • Los Angeles 1984: The Forum, Inglewood
  • Seul 1988: Jamsil Arena, Seul
  • Barcelona 1992: Pavelló Olímpic de Badalona, Badalona
  • Atlanta 1996: Forbes Arena ve Georgia Dome, Atlanta
  • Sydney 2000: The Dome ve Sydney SuperDome, Sidney
  • Atina 2004: Helliniko Indoor Arena ve Olympic Indoor Hall, Atina
  • Pekin 2008: Wukesong Indoor Stadyumu, Pekin
  • Londra 2012: Olympic Basketball Arena ve Kuzey Greenwich Arena, Londra
  • Rio de Janeiro 2016: Arena 1 do Centro Olímpico de Treinamento, Rio de Janeiro

Eleme aşaması

2012 Olimpiyat Oyunları'nda uygulandığı gibi, elemeler 3 aşamadan oluşmaktadır:

  1. 1 takım (erkek ve kadın) dünya şampiyonu olarak,
  2. 7 erkek takımı ve 5 kadın takımı bölgesel şampiyonalarındaki sıralamalara göre,
  3. 3 erkek takımı ve 5 kadın takımı kalan boşluk için kendi bölgesel şampiyonsından direkt olarak katılamayan en iyi takımların oynadığı eleme turnuvasından,

Turnuvayı düzenleyen ülkenin takımı otomatik olarak turnuvaya katılır.

BölgeErkeklerKadınlar
Dünya Şampiyonası11
Afrika Şampiyonası11
Amerika Şampiyonası21
Asya Şampiyonası11
Avrupa Şampiyonası21
Okanusya Şampiyonası11
Dünya Elemeleri Turnuvası35
Ev Sahibi Ülke11
Total1212

Erkekler Turnuvaları

Yıl Ev Sahibi Altın Madalya Maçı Bronz Madalya Maçı
Altın Madalya Kazananı Maç Sonucu Gümüş Madalya Kazananı Bronz Madalya Kazananı Maç Sonucu Dördüncülük (4.)
1936
1936 Olimpiyat Oyunları
Berlin  ABD 19-8  Kanada  Meksika 26-12  Polonya
1948
1948 Olimpiyat Oyunları
Londra  ABD 65-21  Fransa  Brezilya 52-47  Meksika
1952
1952 Olimpiyat Oyunları
Helsinki  ABD 36-25  Sovyetler Birliği  Uruguay 68-59  Arjantin
1956
1956 Olimpiyat Oyunları
Melbourne  ABD 89-55  Sovyetler Birliği  Uruguay 71-62  Fransa
1960
1960 Olimpiyat Oyunları
Roma  ABD play-off yapılmadı.  Sovyetler Birliği  Brezilya play-off yapılmadı.  İtalya
1964
1964 Olimpiyat Oyunları
Tokyo  ABD 73-59  Sovyetler Birliği  Brezilya 76-60  Porto Riko
1968
1968 Olimpiyat Oyunları
Meksiko  ABD 65-50  Yugoslavya  Sovyetler Birliği 70-53  Brezilya
1972
1972 Olimpiyat Oyunları
Münih  Sovyetler Birliği 51-50  ABD  Küba 66-65  İtalya
1976
1976 Olimpiyat Oyunları
Montreal  ABD 95-74  Yugoslavya  Sovyetler Birliği 100-72  Kanada
1980
1980 Olimpiyat Oyunları
Moskova  Yugoslavya 86-77
İtalya
 Sovyetler Birliği 117-94
İspanya
1984
1984 Olimpiyat Oyunları
Los Angeles  ABD 96-65  İspanya  Yugoslavya 88-82  Kanada
1988
1988 Olimpiyat Oyunları
Seul  Sovyetler Birliği 76-63  Yugoslavya  ABD 78-49  Avustralya
1992
1992 Olimpiyat Oyunları
Barselona  ABD 117-85  Hırvatistan  Litvanya 82-78
Birleştirilmiş Takım
1996
1996 Olimpiyat Oyunları
Atlanta  ABD 95-69  Sırbistan-Karadağ  Litvanya 80-74  Avustralya
2000
2000 Olimpiyat Oyunları
Sidney  ABD 85-75  Fransa  Litvanya 89-71  Avustralya
2004
2004 Olimpiyat Oyunları
Atina  Arjantin 84-69  İtalya  ABD 104-96  Litvanya
2008
2008 Olimpiyat Oyunları
Pekin  ABD 118-107  İspanya  Arjantin 87-75  Litvanya
2012
2012 Olimpiyat Oyunları
Londra  ABD 107-100  İspanya  Rusya 81-77  Arjantin

Konfederasyonlara göre performans

Confederation 1936
1948
1952
1956
1960
1964
1968
1972
1976
1980
1984
1988
1992
1996
2000
2004
2008
2012
2016
FIBA Afrika15.-18.19.9.-16.------15.15.12.11.12.10.10.11.12.12.12.10.
FIBA Amerika1.1.1.1.1.1.1.2.1.5.1.3.1.1.1.1.1.1.
FIBA Asya5.8.9.-16.7.11.10.13.13.11.12.10.9.12.8.10.8.8.12.
FIBA Avrupa4.2.2.2.2.2.2.1.2.1.2.1.2.2.2.2.2.2.
FIBA Okyanusya------12.--9.--9.8.8.7.4.6.4.4.9.7.7.

Katılan ülkeler

Ülkeler 36
48
52
56
60
64
68
72
76
80
84
88
92
96
00
04
08
12
Yıllar
 AngolaA10.11.12.12.12.5
 Arjantin15.4.9.1.3.4.6
 Avustralya12.9.9.8.8.7.4.6.4.4.9.7.7.13
 Belçika19.11.17.3
 Brezilya9.3.6.6.3.3.4.7.5.9.5.5.6.5.14
 Bulgaristan7.5.16.10.4
 Kanada2.9.9.9.14.4.4.6.7.9
 Orta Afrika CumhuriyetiA10.1
 Şili9.6.5.8.4
 ÇinAA10.11.12.8.10.8.8.12.8
 TayvanB15.18.11.3
 HırvatistanC2.7.6.3
Ülkeler 36
48
52
56
60
64
68
72
76
80
84
88
92
96
00
04
08
12
Yıllar
 Küba13.9.11.3.7.6.6
 Çekoslovakya9.7.9.5.8.6.9.A7
 Mısır15.19.9.16.12.12.12.7
 Estonya9.D1
 Finlandiya9.11.2
 Fransa19.2.8.4.10.11.2.6.8
 AlmanyaE15.12.8.7.10.5
 Büyük Britanya20th9.2
 Yunanistan17.5.5.5.4
 Macaristan16.9.9.13.4
 Hindistan12.1
 İran14.11.2
Ülkeler 36
48
52
56
60
64
68
72
76
80
84
88
92
96
00
04
08
12
Yıllar
 Irak22.1
 İrlanda23.1
 İsrailA17.1
 İtalya7.17.17.4.5.8.4.5.2.5.5.2.12
 Japonya9.10.15.10.14.11.6
 Güney KoreA8.14.16.14.9.12.6
 Letonya15.D1
 LitvanyaD3.3.3.4.4.8.6
 Meksika3.4.9.12.12.5.10.7
 FasA16.1
 Yeni Zelanda11.10.2
 Nijerya10.1
Ülkeler 36
48
52
56
60
64
68
72
76
80
84
88
92
96
00
04
08
12
Yıllar
 Panama12.1
 Peru8.10.15.3
 Filipinler5.12.9.7.11.13.13.7
 Polonya4.7.6.6.10.7.6
 Porto RikoA13.4.9.6.9.7.8.10.6.9
 Romanya17.1
 RusyaADF8.9.3.3
 SenegalA15.15.11.3
 Sırbistan-KaradağHG2.6.11.3
 SingapurA13.I1
 Sovyetler BirliğiA2.2.2.2.3.1.3.3.1.FA9
 İspanya14.7.11.4.2.8.9.9.7.2.2.11
Ülkeler 36
48
52
56
60
64
68
72
76
80
84
88
92
96
00
04
08
12
Yıllar
 İsveç10.1
 İsviçre9.21.17.3
 TaylandA15.1
 Tunus11.1
 Türkiye19.17.2
 Birleşik TakımA4.A1
 ABD1.1.1.1.1.1.1.2.1.1.3.1.1.1.3.1.1.17
 Uruguay6.5.3.3.8.8.6.7
 Venezuela11.1
 Yugoslavya6.7.2.5.2.1.3.2.A8
Ülkeler212323151616161612121212121212121212

Notlar

A^A NOC, IOC'nin üyesi değillerdi.
B^B Çin 1936-56
C^C Yugoslavia bir bölümü 1936-1988
D^D Sovyetler Birliği'nin parçası olarak mücadele etti. 1952-88
E^E Batı Almanya olarak 1968-88
F^F  Birleşik Takım bir bölümü 1992'de
G^G şimdi Sırbistan, Sırbistan ve Karadağ olarak 1992-2006
H^H Yugoslavia bir bölümü 1936-1988
I^I Malezya'nın bölümü olarak 1964'te

Resmi olmayan ve gösteri mahiyetindeki turnuva şampiyonları

  • 1904 Buffalo German YMCA
  • 1924 London Central YMCA

Kadınlar turnuvaları

Yıl Ev Sahibi Altın Madalya Maçı Bronz Madalya Maçı
Altın Madalya Kazananı Maç Sonucu Gümüş Madalya Kazananı Bronz Madalya Kazananı Maç Sonucu Dördüncülük (4.)
1976
1976 Olimpiyat Oyunları
Montreal
Sovyetler Birliği
play-off yapılmadı.
ABD

Bulgaristan
play-off yapılmadı.
Çekoslovakya
1980
1980 Olimpiyat Oyunları
Moskova
Sovyetler Birliği
104-73
Bulgaristan

Yugoslavya
68-65
Macaristan
1984
1984 Olimpiyat Oyunları
Los Angeles
ABD
85-55
Güney Kore

Çin
63-57
Kanada
1988
1988 Olimpiyat Oyunları
Seul
ABD
77-70
Yugoslavya

Sovyetler Birliği
68-53
Avustralya
1992
1992 Olimpiyat Oyunları
Barselona
Unified Team
76-66
Çin

ABD
88-74
Küba
1996
1996 Olimpiyat Oyunları
Atlanta
ABD
111-87
Brezilya

Avustralya
66-56
Ukrayna
2000
2000 Olimpiyat Oyunları
Sidney
ABD
76-54
Avustralya

Brezilya
84-73
Güney Kore
2004
2004 Olimpiyat Oyunları
Atina
ABD
74-63
Avustralya

Rusya
71-62
Brezilya
2008
2008 Olimpiyat Oyunları
Pekin
ABD
92-65
Avustralya

Rusya
94-81
Çin
2012
2012 Olimpiyat Oyunları
Londra
ABD
86-50
Fransa

Avustralya
83-74
Rusya

Konfederasyonlara göre performans

Confederation 1976
1980
1984
1988
1992
1996
2000
2004
2008
2012
2016
FIBA Afrika - - - - -12.12.11.12.12.
FIBA Amerika2.5.1.1.3.1.1.1.1.1.
FIBA Asya5. -2.6.2.7.4.9.4.5.
FIBA Avrupa1.1.6.2.1.4.5.3.3.2.
FIBA Okyanusya - -5.4. -3.2.2.2.3.

Katılan ülkeler

Ülkeler 76
80
84
88
92
96
00
04
08
12
Yıllar
 Angola12.1
 Avustralya5.4.6.3.2.2.2.3.8
 Brezilya7.2.3.4.11.9.5
 BelarusBC6.1
 Bulgaristan3.2.5.3
 Kanada6.4.11.10.8.4
 ÇinA3.6.2.9.9.4.6.7
 HırvatistanF10.1
 Küba5.4.6.9.4
 Çekoslovakya4.A1
 ÇekyaD5.7.7.2
 Fransa5.2.2
 Büyük Britanya11.1
 Yunanistan7.1
Ülkeler 76
80
84
88
92
96
00
04
08
12
Yıllar
 Macaristan4.1
 İtalya6.8.8.3
 Japonya5.7.10.3
 Korea2.7.10.4.12.8.6
 LetonyaB9.1
 Mali12.1
 Yeni Zelanda11.8.10.3
 Nijerya11.1
 Polonya8.1
 RusyaBC5.6.3.3.4.5
 Senegal12.1
 SlovakyaD7.4
 Sovyetler Birliği1.1.3.CA3
Ülkeler 76
80
84
88
92
96
00
04
08
12
Yıllar
 İspanya5.6.5.3
 Türkiye5.1
 UkraynaBC4.4
 Birleşik TakımA1.A1
 ABD2.1.1.3.1.1.1.1.1.9
 Yugoslavya3.6.2.A3
 Kongo DCE12.1
Nations666881212121212

Madalya tablosu

Toplam

Erkekler ve kadınlarda madalya kazanan ülkelerin toplam madalya sayıları.

Sıra Ülke Altın Gümüş Bronz Toplam
1 ABD212326
2 Sovyetler Birliği44412
3 Yugoslavya/ FR Yugoslavia1528
4 Arjantin1012
5 Birleşik Takım (EUN)1001
6 Avustralya0325
7 İspanya0303
8 Fransa0303
9 İtalya0202
10 Brezilya0145
11 Bulgaristan0112
12 Çin0112
13 Kanada0101
14 Hırvatistan0101
15 Güney Kore0101
16 Litvanya0033
16 Rusya0033
18 Uruguay0022
19 Küba0011
 Meksika0011

Madalya tablosu, erkekler

Sıra Ülke Altın Gümüş Bronz Toplam
1 ABD141217
2 Sovyetler Birliği2439
3 Yugoslavya/ FR Yugoslavia1416
4 Arjantin1012
5 İspanya0303
6 Fransa0202
 İtalya0202
8 Kanada0101
 Hırvatistan0101
10 Brezilya0033
 Litvanya0033
12 Uruguay0022
13 Küba0011
 Meksika0011
 Rusya0011

Madalya tablosu, kadınlar

Sıra Ülke Altın Gümüş Bronz Toplam
1 ABD7119
2 Sovyetler Birliği2013
3 Birleşik Takım (EUN)1001
4 Avustralya0325
5 Brezilya0112
 Bulgaristan0112
 Çin0112
 Yugoslavya0112
9 Fransa0101
 Güney Kore0101
11 Rusya0022

Notlar

A^A NOC was not member of IOC
B^B competed as part of Soviet Union from 1952-88
C^C part of  Birleşik Takım in 1992
D^D part of Czechoslovakia from 1920-92
E^E as Zaire from 1984-96
F^F part of Yugoslavia from 1976-1988

Kaynakça

  1. Before They Were Giants
  2. "Basketball Hall of Fame – Phog Allen". 30 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2013.

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.