Uluslararası Para Fonu

IMF Merkez binası

IMF kendisini 190 üyeli bir organizasyon olarak tanımlar (Sırbistan-Karadağ 18 Ocak 2007 tarihi itibarıyla 185.inci üyesidir).

Kuzey Kore, Küba, Andorra, Lihtenştayn, Tuvalu ve Nauru hariç bütün Birleşmiş Milletler üye devletleri IMF'ye doğrudan olarak katılır.

Vatikan, Çin Cumhuriyeti (Taiwan), Filistin Otoritesi (IMF'nin teknik yardımını almasına rağmen) ve Sahravi Arap Demokratik Cumhuriyeti (Batı Sahra) Birleşmiş Milletler tam üyesi değillerdir.

• Milletlerarası ticaretin dengeli şekilde gelişmesini üye devletlerin tam istihdama ve yüksek büyüme hızına ulaşmasına imkân hazırlamak;
• Ödemeler dengesi güçlüklerinin çözümünde yardımcı olmak;
• Kambiyo istikrarını kurmak ve tek taraflı değer düşürmelerine mani olmak;
• Çok taraflı dış ödemeler sisteminin kurulmasını sağlamak.

Bu gayeleri sağlamak için fona üye ülkelerin girmiş olduğu bazı taahhütler de şunlardır:

• Dış turizm de dahil olmak üzere dış ticaret muamelelerinde döviz kontrol ve tahditlerini önlemek;
• Milli para biriminin altın veya dolar olarak paritesini tespit ve fona tescil ettirmek;
• Fona tescil edilen pariteyi değiştirmemek ve ancak tediye bilançolarındaki bünyevi değişikliklerde, çok zaruri hallerde değer düşürmeye gitmek (% 10'a kadarki develüasyonlar da muhtar kılınmış, aşan miktarlardaki değer düşürmeler için izin alma keyfiyeti getirilmiştir.);
• Üye ülkelerin altın mukabilinde döviz alıp satabilmeleri, müstahsil ülkelerin altın satmaları serbest bırakılmıştır.

IMF'nin, tediye bilançoları açık veya fazlalık veren ülkelere düzenleyici müdahale yapma imkânı vardır. Fonun en yetkili organı, üye ülkelerin mümessillerinden teşekkül eden Güvernörler Heyeti dir. Yılda bir toplanır. Bu heyet kendi arasından 12 kişilik bir Müdürler Meclisi seçerek yetkisini bunlara devreder. Güvernörler Heyetinde her üye ülke, sabit bir oy sayısı yanında fona iştirak hissesiyle oranlı bir oy sayısına da sahiptir. Buna göre en fazla oy hakkına sahip ülke, en fazla sermayeyle iştirak eden ABD'dir.

Herhangi bir ülke mutlaka hem Milletlerarası Para Fonuna (IMF) ve hem de Dünya Bankası'na (IBRD) bir arada üye olmak durumundadır. Fona üye devletlerin hisselerine kota denmektedir. Kotaların % 25'i altın ile, kalan% 75'i milli para ile ödenmiş veya taahhüt edilmiştir. Başlangıçta 8 milyar dolar olan sermayesi diğer yıllarda çok artmıştır. Bunun yanında serbest dövizli ülkelerde tahvil satmak suretiyle fon ve kaynaklarını artırma imkânı da mevcuttur. Fon, her üyeye kotasının % 25'i tutarında krediyi talep vukuunda, otomatik olarak vermekle mükelleftir. Fonun verdiği kredilerde vade 5 yılı geçemez.

Dünya Bankası'nın teşkilatı, IMF'nin teşkilatı gibidir. Başlangıçta 8 milyar dolar sermaye ile kurulan banka 1959 yılında bu sermayesini 20 milyar dolara yükseltmiş, daha sonraki senelerde bu miktar çok artmıştır.

Banka, kredi açarken aşağıdaki şartları gözönünde bulundurmaktadır:

• Borç almak isteyen ülkenin, özel piyasadan ve makul şartlarla kredi alamayacağı belli olmalıdır.
• Banka tarafından verilen kredinin kullanılacağı projenin bankaya sunulması ve kabul edilmesi gerekmektedir.
• Banka; üye ülkelerle sadece hazine, merkez bankası, istikrar fonu idaresi ve diğer resmi veya yarı resmi müesseselerle temas eder ve üye devletlere kamu yatırımları için bu kanallardan kredi sağlar.
• Borçlanan doğrudan üye devlet değil de, üye ülkedeki özel teşebbüs ise, Banka projeleri tetkik etmekle beraber krediyi doğrudan teşebbüse açmaz; mutlaka üye devletin kefaleti ile merkez bankası veya başka bir resmi yahut yarı resmi teşekkülün tavassutunu alır. Mesela Türkiye'de özel teşebbüse Türkiye Sınai Kalkınma Bankası kanalıyla ikrazda bulunmaktadır.

IMF verilerine göre (2006) fonun borç verme kaynağı 174 milyar dolar. Alacakları ise 75 ülkeden 34 milyar dolardır. 2010 verilerine göre IMF'ye en çok borcu olan ülkeler sıralaması şöyledir: Yunanistan (30 Milyar), Romanya (13,9 Milyar), Ukraine (12,66 Milyar), Macaristan(11.7 Milyar) dolardır.

Bretton Woods enstitülerinin dünya ekonomisine özellikle soğuk savaş yıllarındaki etkisi çok tartışılmıştır. IMF'nin kasıtlı olarak Amerika ve Avrupa menşeli şirketlerle iyi ilişkiler kuran askeri diktatörlükleri desteklediği iddia edilmektedir. Hatta bazı eleştirmenler IMF'nin demokrasi, insan hakları, işçi hakları konularına olumsuz hatta saldırgan bir tutum sergilediğini iddia etmektedirler. Bu düşünceler dünyadaki küresellik karşıtı harekete ivme kazandırmıştır. IMF taraftarları ise IMF'nin asıl gücünün veya görevinin demokrasi değil ekonomik istikrar olduğunu, ekonomik istikrarın da demokrasinin temel taşı olduğunu iddia etmektedirler.[2]

IMF/Dünya Bankasına üyeyken Askeri Diktatörlüklerce yönetilen ülkeler(çeşitli kaynaklardan borçlanmalar - Milyar $):[3]

IMF/Dünya Bankasına Borçlu Ülke	Diktatör	İktidara Geliş Tarihi	Düştüğü Tarih	Rejim Başlangıcında Ülke Borcu(1)	Rejim Sonunda Ülke Borcu(2)	1996 Toplam Borç	Diktatörlerin Aldığı Toplam Borç	Diktatörlerin Yarattığı Borç Yüzdesi
Arjantin	Askeri Diktatörlük	1976	1983	9.3	48.9	93.8	39.6	42.00%
Bolivya	Askeri Diktatörlük	1962	1980	0	2.7	5.2	2.7	52.00%
Brezilya	Askeri Diktatörlük	1964	1984	5.1	105.1	179	100	56.00%
Şili	Augusto Pinochet	1974	1989	5.2	18	27.4	12.8	47.00%
El Salvador	Askeri Diktatörlük	1979	1994	0.9	2.2	2.2	1.3	59.00%
Etiyopya	Mengistu Haile Mariam	1977	1991	0.5	4.2	10	3.7	37.00%
Haiti	Jean-Claude Duvalier	1971	1986	0	0.7	0.9	0.7	78.00%
Endonezya	Suharto	1967	1998	3	129	129	126	98.00%
Kenya	Moi	1979	2002	2.7	6.9	6.9	4.2	61.00%
Liberya	Doe	1979	1990	0.6	1.9	2.1	1.3	62.00%
Malavi	Banda	1964	1994	0.1	2	2.3	1.9	83.00%
Nijerya	Buhari/Abacha	1984	1998	17.8	31.4	31.4	13.6	43.00%
Pakistan	Zia-ul Haq	1977	1988	7.6	17
Pakistan	Askeri Diktatörlük	1990	günümüz	20.6	29.9	29.9	18.7	63.00%
Paraguay	Stroessner	1954	1989	0.1	2.4	2.1	2.3	96.00%
Filipinler	Marcos	1965	1986	1.5	28.3	41.2	26.8	65.00%
Somali	Siad Barre	1969	1991	0	2.4	2.6	2.4	92.00%
Güney Afrika	apartheid		1992		18.7	23.6	18.7	79.00%
Sudan	Nimeiry/el-Mehdi	1969	günümüz	0.3	17	17	16.7	98.00%
Suriye	Esad	1970	günümüz	0.2	21.4	21.4	21.2	99.00%
Tayland	Askeri Diktatörlük	1950	1983	0	13.9	90.8	13.9	15.00%
Zaire/Kongo	Mobutu	1965	1997	0.3	12.8	12.8	12.5	98.00%

Dipnot: Rejim Başlangıcında ülke borcu; Dünya bankasının en eski kayıtlar 1970 yılından kalmadır. Pakistanda iki farklı dönemde askeri rejim iktidara gelmiştir. Bu tablo 1996 yılında hazırlandığı için son borç olarak 1996'yı baz almaktadır.

• Jan Joost Teunissen and Age Akkerman (eds.)(2005).Helping the Poor?The IMF and How-Income Countries FONDAD.ISBN 90-74208-25-8
• Dreher,Axel (2002).The Development and Implementation of IMF and World Bank Conditionality HWWA.ISSN 1616-4814
• The IMF and The World Bank:How do they differ? 7 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• Bretton Woods Anlaşması