Suluk Çor

Türgeş Batı Göktürk Devletiinde On-ok adını alan aşiret grubu arasında oluşmuştu. Göktürklerin Çin yönetimi altına girdiği dönemde bağımsızlık kazanmış, İkinci Göktürk döneminde Bolçu Savaşı sonunda yeniden Göktürk yönetimine girmişti. Fakat bağlantı zayıftı ve Emevilerin Türkistan’a saldırdıkları dönemde Mavera-ün'nehir (Transoksanya) savunması Türgeşler’e düştü. Suluk Çor Kara Türgeş grubunda öne çıkmış bir savaşçıydı ve 716 veya 717 yılında Türgeşlarin başına geçti. Tang yönetimindeki Çin’in bir başka adayı desteklemesi üzerine bir iç savaş yaşandı ise de 719 da Çin de Suluk’un bölgedeki liderliğini kabul etmek zorunda kaldı.

721-731 yılları arasında Suluk Çor Maveunnehr bölgesini fethetmeye gelen Emevi ordularına karşı başarılı bir savunma yaptı.[1] Ordusu Emevi ordusundan çok daha küçüktü . Fakat bölgeyi iyi tanıyor ve vur kaç savaşları ile Emevileri yıpratıyordu. Çok sayıda çarpışma olduysa da bunların en ünlüleri 724 teki Susuzluk Günü (veya Vakası) ve 731 deki Defile Savaşıdır (Waqʿat al-Shʿib) . İranlı tarihçi Taberî ‘ye göre bu son savaş Emeviler kuzeye yayılmalarının da önünü kesti.

Suluk’un başarılı savaşları kendine büyük ün kazandırmıştı. Bir prestij göstergesi olarak, hem Göktürk Kağanı, hem Tang (Çin) İmparatoru ve hem de Tibet İmparatorunun kızıyla evlenmişti. Ancak Emeviler karşısında kazandığı başarılardan sonra Çin ile ilişkilerini bozması hata oldu. 735 yılında Beşbalık kentini almak isterken yenildi. Diğer bazı yenilgilerden sonra 737 (veya 738) yılında akrabası Baga Tarkan (Kür Çor) tarafından öldürüldü.[2]

Suluk Çor’dan sonra Türgeşler toparlanamadılar. Yerine oğlu Kut Çor geçtiyse de Kara Türgeşlerle rakip Sarı Türgeşler arasındaki rekabet sonucu Türgeş toprakları Karluklar tarafından ele geçirildi.