Stomatitis
Ağız mukozasının yangısına stomatitis denir.
Etiyoloji
İki kısımdan oluşmaktadır.
1-Primer stomatitisler: Stomatitislerin ortaya çıkmasında en çok role sahiptir. Bunlar travmatik, termik, kimyasal ve mikrobiyel olarak sayılabilirler.Örneğin; oral nekrobasilloz, travmatik glossitis, termik gingivitis, vb
2-Sekonder stomatitis: Bazı infeksiyöz hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkarlar. Örneğin; şap, sığır vebası, Peste des petits ruminants, mavi dil vb
Genel olarak etiyolojide rol oynayan faktörler ise şöyle sıralanabilir:
- Diş taşları
- Gıdaya karşı aşırı hassasiyet
- İlaç etkileşmeleri
- Yetersiz bağışıklık (uzun süreli bağışıklığı düşüren ilaç tedavileri)
- Bakteriyel hastalıklar (gram pozitif veya negatif baktariler)
- Viral hastalıklar
- Mantar hastalıkları
- Metabolizma hastalıkları (Üremi, Diabetes mellitus)
- Tümörler
- Beslenme bozuklukları
- Yakıcı veya tahriş edici kimyasallar
- Yabancı cisimler (bitki parçaları, kemik parçaları, kabuklar)
- Böcek sokmaları (Arı, Örümcek, Akrep)
Patofizyoloji ve Sınıflandırma
Stomatitis'e neden olan etmenler vücutta tipik olarak yangısal yanıta neden olurlar.En tipik özellik yangıya ilişkin liquordiapedesis'tir.Bu da salya artışı olarak klinik görünüme yansır.Etiyolojik faktörlere göre ağız mukozası hücrelerinde nekroz, dejenerasyon, ülserasyon ve pseudomembranlaşma görülür.
Anatomopatolojik bakımından stomatitis'ler;
- Yüzlek (stomatitis superficialis)
- Derin (stomatitis profunda) olarak sınıflandırılır.
Klinik görünümlerine göre stomatitis'ler;
- Ülseratif stomatitis
- Veziküler stomatitis
- Eroziv stomatitis
- Nekrotik stomatitis
- Proliferatif stomatitis
Etkenlerine göre;
- Travmatik
- Termik
- Şimik
- Bakteriyel
- Viral
- Mikotik
Sağaltım Prosedürleri
Genel olarak stomatitis'e neden olan etkenin bulunup ortadan kaldırılması esastır.Örneğin bakteriyel kaynaklı stomatitislerde salyaya kolay geçen antibiyotiklerin(Penisilin grubu, makrolid grubu, kinolon grubu) kullanımı önemlidir.
Stomatitis'e bağlı iştah kaybı ve gıda alımında aksama önemli derecede ise parenteral besleme (serum uygulaması) uygulanır.
Şekillenen yangısal reaksiyonu azaltmak için NSAID (Non steroidal antiinflammatory drugs) ilaçlar uygulanır.Bunlar yangısal reaksiyonu hafifletmenin yanında ağrı kesici özelliğe de sahiptir.
Viral bir infeksiyon söz konusu ise spesifik ilaç kullanımı olmadığından hastanın genel durumu düzeltilmeye ve sekonder bakteriyel infeksiyonların engellenmesi yoluna gidilir.Bu amaçla immunstimulan ilaçlar ve geniş spektrumlu antibiyotikler ile vitamin-mineral takviyesi uygulanır.
Bir önemli husus da ağız boşluğunun antisepsisidir.Uygun antiseptiklerle ağız boşluğu yıkanır.