Sirüs (biyoloji)

Biyolojide, sirüs İngilizce telaffuz: [ˈsɪrəs] SIRR-əs, (Latincede kıvrık duran tutam veya saçak anlamına gelen cirrus sözcüğünden türemiş) dokunaca benzeyen ve hayvanlarda bulunan uzun ve ince bir yapıdır, ancak genel olarak dokunacın dayanıklılığından, esnekliğinden, kalınlığından ve hassasiyetinden yoksundur.

Yetişkin ve dişi bir acanthemblemaria asperanın göz çevresindeki sirüsü

Örnek vermek gerekirse, koyun karaciğeri parazitinde sirüs solucanın kaslı penisidir ve kullanılmadığı zamanlarda, hayvanın başının yakınındaki bir sirüs kesesi veya kese içinde tutulur.[1] Aynı yapı, çeşitli Taenia türlerinde de bulunur. Bununla birlikte kum kurdunda, sirüs, parpodia adındaki ayakların her birinin büyümesi veya tentacular sürece verilen addır. Süreç ya dorsal cirrus ya da ventral cirrusda gerçekleşir ve üremeyle hiçbir bağlantısı yoktur.[1]^{:p. 431}

Kurdele kurtları arasında ise, “caudal cirrus”, solucanın arka ucundaki küçük iplik benzeri bir uzantıdır.[2] Deniz halkalı solucanları arasında, sirüs, duyu organlarını içeren ve baş veya notopodium yakınında bulunan tentacular bir büyümedir ve sırta doğru, karına doğru veya pullu şekilde olabilir.[3] Deniz zambağı ve kabuklu deniz hayvanlarında ise, sirüs, uzun ince bir kavrama veya beslenme uzantısıdır.[4]

Deniz zambağında sirüs, hayvanın sapını saran ince ipliklerdir. Tüp horozbinaları arasında, sirüs gözün üstünden uzayan uzun bir uzantı (supraorbital cirrus) veya boyun bölgesinin altından uzayan bir uzantıdır (nuchal cirrus).[5] Notilusta ise, hayvanın dokunaclarının her biri, ince ve esnek bir sirüsten ve sirüsün geri çekilebileceği sertleştirilmiş ve koruyucu bir sirüs kılıfından oluşur.[6]