Paleolimnoloji

Paleolimnoloji göllerin geçmiş durumlarını, çevredeki İklim değişikliğini ve seviye değişimlerini, tortullardaki kimyasal, fiziksel, biyolojik veriler yolu ile inceleyen bilim dalı[1]. Limnoloji ve paleoekolojinin alt dalı olarak sınıflandırılmaktadır.

Göl tortuları geçmişe ait çok fazla bilgi barındırırlar. Bu bilgilerden modern yöntemler ile yararlanılarak, geçmişe ait ulaşılması güç çevre verilerine ulaşılabilir. Paleolimnoloji son 40 yılda yaygınlaşmıştır ve Anadolu'nun bazı göl alanları incelenmiştir[2].

Bir ekosistemdeki bozulmayı tespit etmek için uzun süreli bozulmamış verilere ulaşmak gereklidir. Bozulmamış ekosistem insan etkisinden önceki referans koşulları taşıyan durumdur. Kısa süreli verilerden elde edilecek yorumlar genelde yanıltıcıdır. Binlerce yıl öncenin verilerine ulaşmak imkânsız olduğundan, limnologlar eski göl sedimanlarından biyolojik, kimyasal ve fiziksel verilere ulaşmayı geliştirmişlerdir. 1980'lerde Avrupa ve Amerika'da pek çok gölün pH'ının düştüğü gözlenmiştir. Paleolimnolojinin ilk çalışmaları yapılmış ve pH düşüklüğünün Sanayi İnkılabı'ndan sonra oluşan asit yağmurları ile ilgili olduğu tespit edilmiştir[2].

Göl tortuları incelendiğinde geçmişe ait, hem göl, hem de bölgesel ve küresel; su seviyesi, iklim değişimi, tuzluluk, bitki örtüsü değişimi, Ötrofikasyon değişimi, insan etkisi (orman tahribi, yangınlar, bitkilerin kültüre alınması) belirlenebilir. Paleolimnolojide geçmiş veriler çoğunlukla göl tortullarından alınsa da, nehir tortulları, okyanus tortulları, buzul karotları, mağara birikimleri ve dağ buzulları da doğal veri arşivi olarak kullanılır[2].