Püskürük kayaç

Ekstrüzif, katılaşım veya püskürük kayaç, Dünya'nın iç kısmındaki kızgın maddelerin (magmanın) yer kabuğu içine sokulması ya da yeryüzüne püskürerek lav, kül vb. maddelerin yığılması ve soğuması sonucunda oluşmuş kayaçlardır.[1] Bu kayaçlar hızlı soğuma nedeniyle ince kristallidirler. Soğuma, ince kristallerin bile meydana gelmesine olanak tanımayacak kadar hızla olursa volkanik cam oluşur.[2]

Sicilya'nın doğu kıyısındaki Etna Yanardağı'nın ekstrüzif mağmatik kayaçları.

Yer kabuğunun içinde (iç püskürük taşlar) ya da yeryüzünde (dış püskürük taşlar) oluşurlar. İç püskürük kayaçlar yer kabuğunun derinlerinde oluşur. Magma yavaş yavaş soğuyup katılaştığı için kayaç içindeki mineraller iri kristallidir ve gözle görülebilir.[3] Granit, siyenit, diyorit ve gabro bu kayaçlara örnektir. Magmanın yeryüzüne çıkarak soğuyup katılaşmasıyla dış püskürük kayaçlar meydana gelir. Andezit, obsidyen ve bazalt dış püskürük kayaçlara örnektir. Ayrıca volkanizma ile lavların deniz altında çıkarak katılaşmasıyla, bünyesine su alan yeşil renkli serpantin (yılan taşı) adı verilen kayaç da dış püskürük kayaçlardandır. Dış püskürük kayaçlar hızlı soğuma ile oluşur ve mineraller ince tanelidir.[3]

Kaynakça
  1. "Püskürük Kayaçlar Nasıl Oluşur?". 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2017.
  2. "Magmatik Kayaçlar". 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2017.
  3. "Kayaç Türleri Nelerdir?". 11 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2017.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.