Mahalle baskısı

Mahalle baskısı, Şerif Mardin’in 2007 yılında ortaya attığı sosyolojik kavram. Özgünlük ve işlevselliği tartışmalı durumda olan bu kavram Mayıs 2007 sonrasında Türkiye’de geniş bir şekilde tartışılmıştır fakat sosyal bilimcilerce ortak bir tanımı yapılamamıştır. Kavram olarak yeni ortaya çıkmış fakat olgusal olarak süreçsel bir geçmişe sahip olduğu düşünülmektedir. Genel olarak büyük gelenek ve küçük gelenek kavramlarının Türkiye’deki yansımalarını baskı unsuru açısından ele alan Mardin’in bu düşüncesiyle “Türk küçük geleneğinde normlardan sapmalara karşı hoşgörünün olmadığını, bu durumdaki bireylere karşı bir göz baskısı uygulandığını ve bunun yeni olmadığını” ifade etmek istediği düşünülmektedir.[1]

Mardin bu kavramı ilk olarak Religion, Society and Modernity in Turkey adlı kitabı üzerine 2 Mayıs 2007 tarihinde gazeteci Ruşen Çakır'ın yaptığı röportajda kullanmıştır.[2] Kavram bu tarihten sonra kamuoyunda sıkça tartışılmış, eleştirilmiş, sentez veya antiteze uğramıştır. Derya Sazak 8 Ekim 2007 tarihinde Milliyet gazetesindeki yazısında kavramın dört günde otuz bir gazetede toplam 630 habere konu olduğunu, 255 köşe yazarı tarafından 400 kez ele alındığını bilgisini paylaştı. Çakır da bu tartışmaları derleyerek Türkiye Tartışıyor 1: Mahalle Baskısı adlı kitapta yayımladı.[3]

Mardin kavramın AK Parti dönemindeki serüvenine yönelik olarak Türkiye’de AK Parti’den bağımsız bir mahalle baskısının olduğunu belirtti. Muhafazakârlığın ülke içinde arttığını belirtip bunun orantısız bir şekilde cereyan etmesinin kötü sonuçlar doğurabileceğini ifade etti.[3]