M83 Grubu
M83 Grubu, Erboğa A/M83 Grubu, Suyılanı, Erboğa ve Başak takımyıldızları bölgesinde bulunan bileşik Gökada grubudur. Grup büyük olasılıkla iki altgruptan oluşmaktadır. Cen A Altgrubu, yaklaşık olarak 11.9 MIy (3.66 Mpc) uzaklıkta ve yakın radyo gökada, Erboğa A merkezinin etrafında yer alır.[3] M83 Altgrubu, yaklaşık olarak 14.9 MIy (4.56 Mpc) uzaklıkta ve tam karşıdan görülen sarmal gökada, Messier 83 merkezi etrafında yer almaktadır.[3]
- Erboğa kümesi veya Erboğa Süperkümesi ile karıştırmayınız.
 | ||
| Gözlem verisi Dönem J2000 | ||
|---|---|---|
| Takımyıldız | Suyılanı, Erboğa, & Başak[1] | |
| Bahar açısı | (α) | 13s 20d[2] |
| Dik açıklık | (δ) | -44° 58′[2] |
| En parlak üye | Erboğa A[3] | |
| Galaksi sayısı | 44[3] | |
| Kırmızıya kayma | 550 km/s[2] | |
| Katalog başlıkları | ||
| NGC 5128 Grubu,[2] Erboğa A Grubu,[2] LGG 344[2] | ||
| Ayrıca bakınız: | ||
Bu grup bazen tek bir grup olarak tanımlanmaktadır[4][5] ve bazen de iki ayrı grup olarak tanımlanır.[6]
Üyeler
İki sarmal gökada M83 ve NGC 4945 ile büyük merceksi gökada NGC 5128 başlıca elemanlarıdır. NGC 5128 yakın gökadaların en parlaklarından biridir ve güçlü bir radyo dalgası kaynağıdır (Radyo gökbilimciler tarafından "Erboğa A" olarak anılır). Bu gökada aynı zamanda son birkaç yüz milyon yılda büyük bir sarmal gökada ile birleşmiş gibi gözükmektedir. NGC 4945, gruptaki en büyük ikinci gökadadır ve neredeyse yandan görülen sarmal bir gökadadır. M83, tam karşıdan görülen çok ünlü bir sarmal gökadadır. NGC 5068, grup merkezinin 20 derece kuzeyinde yer alan küçük, sarmal bir gökadadır. NGC 5102, bir merceksi gökadadır. ESO 270-17, gözlerden oldukça gizlenmiş, yandan görülen, düzensiz (veya belki de sarmal) bir gökadadır. NGC 5128 gökadası dikkate değer bir gökadadır. Resmi olarak merceksi bir gökada (merkezi bir şişkinlik ile etrafını saran düzgün bir yıldız diskinden oluşan gökada) olarak sınıflandırılmıştır, ancak çok garip görünmektedir. Gökbilimciler ancak 1952 yılında bu nesnenin bir gökada olduğunu teyit edebildiler. Gökada, kalın, karanlık bir toz şeridiyle iki eşit parçaya bölünmüştür ve bu şerit aynı zamanda güçlü bir radyo dalgası kaynağıdır. Gökada, radyo gökbilimciler tarafından yaygın olarak "Erboğa A" olarak anılır, çünkü burası 1950'lerde bu takımyıldızda keşfedilen ilk güçlü radyo dalgası kaynağıdır. Gökada, bize en yakın "radyo gökada"dır. Radyo ve kızılaltı teleskoplarla yapılan gözlemler, NGC 5128'in büyük bir ihtimalle yaklaşık 500 milyon yıl önce sarmal bir gökada yuttuğunu göstermektedir ve bu çarpışmanın etkileri güçlü radyo yayınına güç sağlamaktadır. NGC 5253, M83'e yakın küçük bir sarmal/düzensiz gökadadır. ESO 97-13, daha çok Pergel gökadası olarak bilinen sarmal bir gökadadır. Samanyolu'nun diğer tarafında, grubun 20 derece güneyinde yer alan, görünmesi çok zor bir gökadadır. ESO 274-1, grubun sol tarafında, yandan görülen, gözlerden saklı sarmal bir gökadadır.
Üye listesi
M83 grubunun başlıca gökadaları aşağıda listelenmiştir. Bu grup, Samanyolu'nun düzlemine yakın bir konumda yer alır ve Samanyolu düzleminin gerisinde hala keşfedilecek gökadalar var olabilir. Pergel Gökadası (ESO 97-13) bu listeye dahil edilmiştir çünkü her ne kadar grup merkezinin 25 derece güneyinde yer alsa da, gökada büyük bir ihtimalle grup üyesi seçilmek için aşağı yukarı doğru uzaklıktadır. Liste pek çok kaynakta belirtildiği üzere iki altgrup için ayrı ayrı düzenlenmiştir.
| Adı | Tipi[2] | S.A. (J2000)[2] | D.A. (J2000)[2] | Kırmızıya kayma (km/s)[2] | Görünür parlaklık[2] |
|---|---|---|---|---|---|
| Cen 7 | Sph | 13s 11d 13.8sn | -38° 53′ 56″ | 17.3 | |
| Cen N | 13s 48d 09.1sn | -47° 33′ 54″ | 17.5 | ||
| Erboğa A (NGC 5128) | S0 pec | 13s 25d 27.6sn | -43° 01′ 09″ | 547 ± 5 | 7.8 |
| Erboğa A-dE1 | dSph | 13s 12d 45.2sn | -41° 49′ 57″ | 19.3 | |
| Erboğa A-dE3 | dE | 13s 46d 00.8sn | -36° 19′ 44″ | 17.1 | |
| HIPASS J1337-39 | Im | 13s 37d 25.3sn | -39° 53′ 48″ | 492 ± 4 | 16.5 |
| HIPASS J1348-37 | 13s 48d 47.0sn | -37° 58′ 29″ | 581 ± 8 | 16.9 | |
| HIPASS J1351-47 | 13s 51d 12.0sn | -46° 58′ 12.9″ | 529 ± 6 | ||
| KKs 51 | E/Sph | 12s 44d 21.5sn | -42° 56′ 23″ | 16.7 | |
| KKs 55 | Sph | 13s 22d 12.8sn | -42° 43′ 41″ | 18.5 | |
| KKs 57 | Sph | 13s 41d 38.1sn | -42° 34′ 55″ | 18.1 | |
| LEDA 166152 | dI | 13s 05d 02.1sn | -40° 04′ 58″ | 617 ± 4 | 16.3 |
| LEDA 166167 | dI/dSph | 13s 27d 27.8sn | -45° 21′ 10″ | 18 | |
| LEDA 166172 | dSph | 13s 43d 36.0sn | -43° 46′ 11″ | 18.5 | |
| LEDA 166175 | dSph | 13s 46d 16.8sn | -45° 41′ 05″ | 19.2 | |
| LEDA 166179 | dSph | 13s 48d 46.4sn | -46° 59′ 46″ | 18 | |
| NGC 4945 | SB(s)cd | 13s 05d 27.5sn | -49° 28′ 06″ | 563 ± 3 | 9.3 |
| NGC 5102 | SA0 | 13s 21d 57.6sn | -36° 37′ 49″ | 468 ± 2 | 10.4 |
| NGC 5206 | SB(r)0 | 13s 33d 44.0sn | -48° 09′ 04″ | 571 ± 10 | 11.6 |
| NGC 5237 | I0 | 13s 37d 39.0sn | -42° 50′ 49″ | 361 ± 4 | 13.2 |
| PGC 45104 | IABm | 13s 03d 33.6sn | -46° 35′ 06″ | ||
| PGC 45717 | I0 pec | 13s 10d 32.9sn | -46° 59′ 27.3″ | 1853 ± 32 | 13.3 |
| PGC 45916 | dE | 13s 13d 09.1sn | -44° 53′ 24″ | 784 ± 31 | 14.1 |
| PGC 46663 | IBm | 13s 21d 47.4sn | -45° 03′ 42″ | 741 | 16.1 |
| PGC 46680 | Im | 13s 22d 02.0sn | 32° 07′ | 16.6 | |
| PGC 47171 | IABm | 13s 27d 37.4sn | -41° 28′ 50″ | 516 ± 3 | 12.9 |
| PGC 48515 | dE | 13s 42d 05.6sn | -45° 12′ 18″ | 17.6 | |
| PGC 48738 | IB(s)m | 13s 45d 00.5sn | -41° 51′ 40″ | 545 ± 2 | 14.0 |
| PGC 49615 | dS0/Im | 13s 57d 01.4sn | -35° 19′ 59″ | 561 ± 32 | 14.8 |
| Adı | Tipi[2] | S.A. (J2000)[2] | D.A. (J2000)[2] | Kırmızıya kayma (km/s)[2] | Görünen parlaklık[2] |
|---|---|---|---|---|---|
| AM 1321-304 | dIm | 13s 24d 36.2sn | -30° 58′ 19″ | 487 ± 1 | 16.7 |
| Erboğa A-dE2 | dE/Im | 13s 21d 32.4sn | -31° 53′ 11″ | 17.6 | |
| Erboğa A-dE4 | dSph | 13s 46d 40.4sn | -29° 58′ 41″ | 19. | |
| HIDEEP J1336-3321 | 13s 36d 56.1sn | -33° 21′ 23″ | 591 | 17.3 | |
| IC 4247 | S | 13s 26d 44.4sn | -30° 21′ 45″ | 274 ± 65 | 14.4 |
| IC 4316 | IBm pec | 13s 40d 18.4sn | -28° 53′ 32″ | 674 ± 53 | 15.0 |
| KK 208 | dI | 13s 36d 35.5sn | -29° 34′ 17″ | 381 | 14.3 |
| LEDA 166163 | dI | 13s 21d 08.2sn | -31° 31′ 45″ | 571 ± 3 | 17.1 |
| LEDA 166164 | dSph | 13s 22d 56.2sn | -33° 34′ 22″ | 17.6 | |
| M83 | SAB(s)c | 13s 37d 00.9sn | -29° 51′ 57″ | 513 ± 2 | 8.2 |
| NGC 5253 | Im pec | 13s 39d 55.9sn | -31° 38′ 24″ | 407 ± 3 | 10.9 |
| NGC 5264 | IB(s)m | 13s 41d 36.7sn | -29° 54′ 47″ | 478 ± 3 | 12.6 |
| PGC 47885 | 13s 35d 08.1sn | -30° 07′ 03″ | 13848 | 15.8 | |
| PGC 48111 | Im | 13s 37d 20.0sn | -28° 02′ 42″ | 587 ± 3 | 15.0 |
| UGCA 365 | Im | 13s 36d 31.1sn | -29° 14′ 06″ | 573 ± 1 | 15.4 |
İlave olarak, ESO 219-010, PGC 39032, ve PGC 51659 Erboğa A Altgrubu'nun olası üyeleri; ESO 381-018, NGC 5408, ve PGC 43048 ise M83 Altgrubu'nun olası üyeleridir.[3] HIPASS J1337-39 yalnızca Karachentsev yayınında M83 altgrubu üyesi olarak yer almış,[3] ancak daha sonraki analizler bunu doğrulamıştır[7]
Kaynakça
- Kepple, George Robert (1998). The Night Sky Observer's Guide, Volume 2. Willmann-Bell, Inc. s. 73. ISBN 0-943396-60-3.
- "NASA/IPAC Extragalactic Database". NGC 5128 Grubu için sonuçlar. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2006.
- I. D. Karachentsev (2005). "The Local Group and Other Neighboring Galaxy Groups". Astronomical Journal. Cilt 129. ss. 178-188. doi:10.1086/426368. 21 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2009.
- R. B. Tully (1988). Nearby Galaxies Catalog. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-35299-1.
- P. Fouque, E. Gourgoulhon, P. Chamaraux, G. Paturel (1992). "Groups of galaxies within 80 Mpc. II - The catalogue of groups and group members". Astronomy and Astrophysics Supplement. Cilt 93. ss. 211-233. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- A. Garcia (1993). "General study of group membership. II - Determination of nearby groups". Astronomy and Astrophysics Supplement. Cilt 100. ss. 47-90. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- M. Grossi, M. J. Disney, B. J. Pritzl, P. M. Knezek, J. S. Gallagher, R. F. Minchin, K. C> Freeman (2006). "Star formation history and evolution of gas-rich dwarf galaxies in the Centaurus A group". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt 374. ss. 107-130. doi:10.1111/j.1365-2966.2006.11125.x. 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2009.