Karsakpay Yazıtı

Karsakpay Yazıtı ( Timur'un taşı olarak da bilinir) [1], 28 Nisan 1391'de Kazakistan'ın Karsakpay madenlerinin yakınındaki taşlı yerlere oyulmuş bir yazıttır. 1935 [2] veya 1936'da bulundu.[3] Eski Uygur alfabesiyle yazılmış Arapça üç satırdan ve Çağatayca sekiz satırdan oluşur.[4]

Karsakpay Yazıtı

Yazıt Timur'un Altın Orda hükümdarı Toktamış'a karşı olan savaşlarından ve Betpak-Dala çölünden geçmesinden bahsediyor.

15. yüzyılın ilk çeyreğinde Serafeddin Ali Yezdi Zafername adlı kitabında bu kitabenin dikilmesi hakkında tanıklığını anlatıyor:

Keyifli bir araştırma için Timur dağın tepesine çıktı, tüm ova yemyeşildi. O gün orada kaldı, (sonra) büyük emir geldi, böylece askerler taşı getirdi ve o yere bir deniz feneri gibi yüksek bir yazıt dikildi. Usta taş kesiciler o günün tarihini yazdılar, böylece hatırlatıcı taş zamanın yüzüne bırakıldı.[5]

Keşfinden sonra Karsakpay yazıtı, 1936'da o zamanki Leningrad'daki (bugünkü St.Petersburg, Rusya ) Hermitage Müzesi'ne, bugün hala tutulduğu yere [6] götürüldü.[7]

Bağlam

Yazıt, Timur ve 200.000 erkeğin,1378'den 1395'e kadar süren Altın Orda hükümdarı Toktamış'la olan savaşını anlatıyor.[3] Timur yazıtlarda okuyanların onu dua ederek hatırlamalarını ister.[8]

Tam metin

Çağatayca metin:[9]

Tariq yettı yuz yıl toqsan üçintä qoy yaznıŋ ara ay

Turannıŋ sultānı Timurbäg üç yuz miŋ çärig bilä

Islām üçün Toqtamışqan bulğar qanıqa yurıdı

Bu yergä yetip bälgü bolzun tep bu obanı qopardı

Täŋri nısbat bergäy inşalla

Täŋri ul kişikä rahmat qılğay bizni duā bıla yād qılğay

Çeviri:[9]

yedi yüz doksan üç yazında, koyun yılının ortasındaki bahar ayında

Turan Sultanı Timur bey üç yüz bin askerle yola çıktı

Islam için Bulgar Hanı Toktamış Hana yürüdü.

Bölgeye ulaşarak bu höyüğü bir anıt olarak inşa etti.

İnşallah Tanrı adaleti sağlayacak.

Tanrı ülke halkına merhamet edecek, evet bizi dua ile hatırlayacaklar.

Günümüz Çağataycası çevirisi: (Uluslararası Türk Akademisi tarafından) [2]

Tarıh /Qara ?/ yetı yüz toksan üçinte /Toqmaq orna-da ?/ qoy yıl yaznıŋ ara ay

Turannıŋ sultanı Temür bek iki (üč ?) yüz mıŋ čerik bile

Ismi üčün Toqtamıš qan bulğar qanığa yorıdı

Bu yerge yetip belgü bolsun tep bu obanı qopardı

Teŋrı nisfat bergeı insi-alla

Teŋrı el kisige rahmat qılğay bız-nı duwa bıle yad qılğay

Kaynakça

Chemical-technological analysis of slags from the «Altynshoky» complex
Emir Temir'in Yazıtı (Karsakpay //Аltın Şokı anıtı), 1391. Karsakpay Anıtı. Petersburg, Devlet Ermitaj Sergisi Karsakpay Anıtı. N.N.Poppe
Edward A. Allworth, (1950), The Modern Uzbeks: From the 14th Century to the Present, p. 215
Grigoryev A.P., (2004), Historiography and source study of the history of the countries of Asia and Africa, p. 3-24
Tizengauzen, V. G. (1941). Sbornik marerialov, otnosiashchikhsia k istorii Zolotoi Ordy [Collection of materials related to the history of the Golden Horde. (Vol. 2). Moscow; Leningrad: Publishing house of the Academy of Sciences of the USSR [in Russian].
Soviet Oriental Studies, Vol. III. Academy of Sciences of USSR. 1945. s. 222.
History of the Peoples of Uzbekistan. Academy of Sciences of Uzbek SSR. s. 355.
Paul Brummell, (2018), Kazakhstan, p. 203
Silkroads World Heritage: A mysterious stone of Timur, 8 Nov 2016

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Chemical-technological analysis of slags from the «Altynshoky» complex

[atalar-2] Emir Temir'in Yazıtı (Karsakpay //Аltın Şokı anıtı), 1391. Karsakpay Anıtı. Petersburg, Devlet Ermitaj Sergisi Karsakpay Anıtı. N.N.Poppe

[edward-3] Edward A. Allworth, (1950), The Modern Uzbeks: From the 14th Century to the Present, p. 215

[4] Grigoryev A.P., (2004), Historiography and source study of the history of the countries of Asia and Africa, p. 3-24

[5] Tizengauzen, V. G. (1941). Sbornik marerialov, otnosiashchikhsia k istorii Zolotoi Ordy [Collection of materials related to the history of the Golden Horde. (Vol. 2). Moscow; Leningrad: Publishing house of the Academy of Sciences of the USSR [in Russian].

[6] Soviet Oriental Studies, Vol. III. Academy of Sciences of USSR. 1945. s. 222.

[7] History of the Peoples of Uzbekistan. Academy of Sciences of Uzbek SSR. s. 355.

[8] Paul Brummell, (2018), Kazakhstan, p. 203

[silk-9] Silkroads World Heritage: A mysterious stone of Timur, 8 Nov 2016