Kadir Cangızbay

Kadir Cangızbay (d. 1947, İstanbul), Türk sosyolog ve anarko-sosyalist. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi

Saint Joseph Lisesi'ni bitirdi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü'nde eğitim aldı.(1967-1972) Mezuniyet tezini Köy Enstitüsü Mezunu İki Yazarın Romanları Üzerine Bir Edebiyat Sosyolojisi Denemesi adı ile Mahmut Makal ve Fakir Baykurt'un romanlarındaki toplumsal olgular üzerine verdi. İki yıl sosyoloji öğretmenliği yaptıkdan sonra 1974'te AİTİA'ne asistan olarak girdi ve aynı akademide Kavramsal Bir Yapı Olarak Özyönetim adlı doktorasını verdi. 12 Eylül 1980 Darbesi'ni ve YÖK'ü protesto için uzun yıllar doçentlik ve profesörlük sanı almayı redetti. 1989'da Doçent, 1996'da Profesör oldu. Prof. Dr. Kadir Cangızbay halen aynı yerde şimdiki adı ile Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi'nde Kamu Yönetimi bölümünde öğretim üyesi iken 2014 yılında emekli edilmiştir.

Kadir Cangızbay gençlik yıllarında Fikir Kulüpleri kurucularından bir olmasına rağmen savunduğu fikirler yüzünden oportünist olmakla suçlanmış ve kulüpten uzaklaştırılmıştır. Cangızbay'ın etkilendiği düşünürler arasında Cemil Meriç, Saint Simon, Auguste Comte, Gurvitch, Karl Marx, Engels, Pierre-Joseph Proudhon, Mihail Bakunin ve Lev Troçki gibi düşün ve siyaset adamları yer almaktadır.

Kadir Cangızbay Türkiye'de özyönetimi ve anarko-komünizmi bilimsel bir kavram olarak ele alan ilk sosyalist ve sosyologdur. Cangızbay'a göre, sosyalist devrim sonuçları itibarıyla ne komünizmi ne de anarşizmi tam manası ile oluşturabilecek güçte değildir; sistem kendisinden önceki otoriteryen söylemi ideolojik olarak içinde barındıracağından kurulacak ara rejimler otoritenin devamı olacak ve saf devrimci bir süreçten geçmediği için, kurulacak yeni rejime de otoriteryen olacaktır; böylece, sosyalist devrim salt devletçi bir zihniyetin egemenliği altında doğacaktır. Bu, ancak devrimin otoriteyi ortadan kaldırarak ara rejimi özyönetim modeli üzerine inşa edip, her türlü sınısal ve kültürel aidiyetin kabul edilebilir olduğu bir ortamda şekillenen özyönetimin kurulmasıyla mümkünleşir. Cangızbay, Sosyalizm ve Özyönetim Sosyalist Realiteden Reel Sosyalizme adlı kitabında bu konuyu derinlemesine bir açıklık kazandırmaya çalışır.

Cangızbay, sosyoloji ve siyaset felsefesinin yanı sıra, modernite ve postmodernite, Türk ulusal kimliğinin inşası, Türkiye'de korporatizm ve komprodor rejimin oluşumu üzerine de çalışmaktadır. Cangızbay pek çok eserinde Türkiye Devletini ve resmi ideolojiyi eleştirerek, tartışmaya açar.

Cangızbay'ın Doğu Batı, Birikim, Türkiye Günlüğü ve Toplum ve Bilim gibi dergilerde çok sayıda makalesi yayımlamıştır.Kadir Cangızbay hali hazırda Türkiye'de sosyoloji üzerine teori üreten ve anarşizm üzerine en çok eser veren düşün ve bilim insanıdır. Kadir Cangızbay halen Birgün gazetesindeki köşesinde yazmaya devam etmektedir.