Kaşifi

Kaşifi hayatı hakkında herhangi bir bilgi bulunmayan Osmanlı padişahı II. Mehmed'in (Fâtih) saray şehnamecisi. Yazmış olduğu "Gaza-name'-i Rum" adlı eser Osmanlı tarihi konusunda yazılmış en eski gazavat-name örneklerindendir.

Farsça ve manzum olarak kaleme alınan eser, Sultan II. Murad'ın tahttan çekilerek yerine oğlu II. Mehmed'i geçirmesiyle başlar, II. kosova ve Varna Savaşı'nın ayrıntılı bir biçimde tasvir edilmesinden sonra, Sultan Murad'ın tekrar tahta davet edilmesi ve akabinde meydana gelen olaylarla devam eder. Eserin en önemli özelliği; diğer tarih kaynaklarında Sultan II. Murad'ın ikinci kez tahta geçişi müstakil bir padişahlık gibi ele alınırken, Kaşifi'nin diğer kaynaklarda rastlanmadık bir biçimde II. Mehmed'in saltanatını hala devam eder gibi göstermesidir. Bunda kuşkusuz müellifin, II. Mehmed'e duyduğu özel yakınlığın büyük rolü olmalıdır. Eserin günümüze ulaşan yegane nüshası, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Farsça Yazmalar, nr.: 1388'de kayıtlıdır. 2005 yılında Mohammad Ebrahim M. ESMAİL'in Y. Lisans tezine konu olan eser, dönemin diğer kaynaklarında yer almayan ciddi bilgiler içerdiği için, II. Murad döneminde yazılmış en eski ve en önemli vekayinameler arasında yer alır.

Eserde Fatih'in asla tahttan inmediği, II. Murad'ın başkumandan olarak çağrıldığı ima olunmaktadır. dönemin ateşli silahları hakkında da önemli bilgiler içeren manzum eser, Afganistan Asıllı M. ESMAİL tarafından Türkçe nesire çevirilmiş ve üzerinde bazı tahliller yapılmıştır. eserin kaynakları genellikle sözlü kaynaklardır. Kâşifî, bazen sözlü kaynaklarından isim vererek bahsederken, bazen de "faziletli bir zat" şeklinde nakilde bulunur. Eser, Veliyüddinoğlu Ahmed Paşa'nın (Bursalı)teşvikiyle 1456'da kaleme alınmıştır.